Zielony wodór ruszy w Polsce?

Kryzys energetyczny przyspiesza inwestycje w odnawialne źródła energii, na czym skorzystają też technologie wodorowe. Polskie projekty wodorowe mogą dostać nowe dofinansowanie, a to oznacza przyspieszenie inwestycji. Wodór będzie wykorzystywany w pierwszej kolejności w transporcie i przemyśle.

Unijny plan REPowerEU, ogłoszony w maju w wyniku wojny w Ukrainie, zakłada czterokrotne zwiększenie dostaw zielonego wodoru do 2030 r. Komisja wyznacza cel 10 mln ton krajowej produkcji wodoru z OZE oraz 10 mln ton wodoru z importu, aby zastąpić gaz ziemny, węgiel i ropę w trudnych do dekarbonizacji gałęziach przemysłu i sektorach transportu. Komisja opublikowała również dwa akty delegowane dotyczące definicji i produkcji zielonego wodoru. Ponadto na wodorowe badania przeznaczyła dodatkowe 200 mln euro i zobowiązała się do przyspieszenia decyzji dotyczących ważnych projektów europejskich wspólnego zainteresowania czyli mechanizmu IPCEI (ang. Important Projects of Common European Interest). Efekty już są widoczne.

Czytaj także: Fundusz Innowacyjny wesprze w Polsce CCS i produkcję baterii

Komisja zatwierdziła w lipcu pomoc dla 41 projektów IPCEI w ramach rundy H2Tech, a we wrześniu – 35 projektów ramach rundy H2Use. W grupie znalazły się dwa projekty z Polski – Synthosu i Orlenu.

Zatwierdzone projekty dotyczą m.in. elektrolizerów wielkoskalowych o łącznej mocy 3,5 GW i rocznej produkcji 340 tys. ton wodoru, systemów magazynowania, transport wodoru ze źródeł odnawialnych i niskoemisyjnych i zastosowanie w hutach stali, szkła, cementowniach. W obu rundach Komisja zatwierdziła 10,6 mld euro wsparcia, które ma popłynąć już z krajowych budżetów. Po stronie inwestorów powinno to uruchomić inwestycje wysokości 15,8 mld euro – oceniła Komisja.

Dofinansowanie do stacji paliw

PKN Orlen dostał zielone światło na otrzymanie pomocy państwa polskiego na projekt Hydrogen Eagle, w ramach którego koncern planuje wybudować ponad 100 stacji tankowania oraz elektrolizery o mocy 250 MW. Oprócz transportu wodór miałby tracić też do przemysłu. Szczegółów tego dofinansowania jeszcze nie ma. Tymczasem koncern już otworzył pierwszą mobilną stacje tankowania wodoru w Krakowie i jest w trakcie przetargów na kolejne wodorowe stacje w polskich miastach.

Dotacje na stacje tankowania wodoru PKN Orlen otrzymał wcześniej z unijnego instrumentu Łącząc Europę (CEF Transport), w sumie ponad 60 mln zł. Część finansowania dostarczył też BGK. Kolejne pieniądze na stację w Wałbrzychu wyłoży Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jej oddanie do użytku zaplanowano na 2024 rok. Wcześniej stacje powstaną w Poznaniu i Katowicach. W Bielsku-Białej, Gorzowie Wielkopolskim, Krakowie, Warszawie i Pile zostaną oddane do użytku w połowie 2025 roku.

Czytaj także: Polska ma strategię wodorową

W strategii wodorowej do 2030 roku koncern zadeklarował budowę ponad 100 stacji tankowania wodoru w Europie Środkowej i podtrzymuje ten cel.

Natomiast projekt Synthosu dotyczy pozyskiwania wodoru z wysokotemperaturowej pary i ma by realizowany wspólnie z amerykańską firmą Ultra Safe Nuclear Corporation, rozwijającą technologię mikroreaktorów jądrowych. Komisja Europejska ma podać szczegóły projektów po uzgodnieniu zakresu informacji z inwestorami i państwami członkowskimi. Thierry Breton, komisarz ds. rynku wewnętrznego, ocenił że IPCEI pomoże przenieść produkcję wodoru z laboratorium do fabryki (from lab to fab).

Kolejne fale IPCEI

Warto przypomnieć, że w maju 2021 roku resort rozwoju wybrał 9 z 36 projektów zgłoszonych przez polskie firmy do mechanizmu IPCEI. Na liście projektów, oprócz PKN Orlen i Synthosa, znalazły się: Tauron, PGNiG (2 projekty), Ekoenergetyka Polska, Grupa Lotos, PESA i Polenergia. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które odpowiada obecnie za prowadzenie projektów IPCEI, nie odpowiedziało nam na pytanie, co dalej z polskimi projektami i ile z nich będzie uczestniczyć w kolejnych rundach ogłaszanych przez Brukselę.

Na pewno szanse ma Polenergia, której wielkoskalowy projekt produkcji wodoru na Górnym Śląsku wystartuje w kolejnej rundzie IPCEI RHATL (Regional Hubs and Their Links), obok 42 innych projektów europejskich. Spółka otrzymała też niedawno informację, że Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przeznaczy do 95 mln zł na jej projekt badawczo-rozwojowy „H2 HUB Nowa Sarzyna: Magazynowanie Zielonego Wodoru”. W należącej do Polenergii Elektrociepłownii Nowa Sarzyna produkowany w elektrolizerze wodór przy pomocy energii z OZE ma posłużyć do wytwarzania paliwa lotniczego. Czwarta runda IPCEI M&T dotyczyć będzie mobilności i transportu.

Czytaj także: KPO wciąż wstrzymany. Wodór, wiatraki, port, Czyste Powietrze czekają na finansowanie

Zgoda Komisji powinna dać zielone światło na uruchomienie wsparcia krajowego. Nadal nie wiadomo jednak, co dalej będzie z krajowym finansowaniem projektów wodorowych. Ogromne fundusze na wodór – ok. 800 mln euro dotacji – przewidziano w Krajowym Planie Odbudowy, jednak wypłata funduszy z KPO nadal jest zablokowana, ponieważ Polska nie spełniła wymogów, tzw. kamieni milowych, uprawniających do wypłaty pierwszej transzy.