Spis treści
Fundusz Innowacyjny to jeden z największych programów finansowania technologii niskoemisyjnych. Pieniądze są dzielone przez dwie ścieżki: na projekty małe, o wartości 2,5-7,5 mln euro oraz na projekty duże.
Wsparcie przyznaje bezpośrednio Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA). Natomiast Europejski Bank Inwestycyjny zapewnia pomoc techniczną tym projektom, które nie są jeszcze gotowe do pełnego wdrożenia. Zgłaszane są projekty realizowane przez wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej, jak również Islandii i Norwegii.
Dochody funduszu pochodzą z unijnego systemu handlu emisjami (ETS) i do 2030 r. mają wynieść co najmniej 38 mld euro (przy założeniu cen uprawnień do emisji CO2 na poziomie 75 euro za tonę).
Wyniki pierwszej rundy wsparcia dla projektów wielkoskalowych ogłoszono pod koniec października 2021 r. Wówczas dotacji nie uzyskał żaden projekt w Polsce. Wśród aplikacji znajdował magazyn energii, który Polska Grupa Energetyczna chciała wybudować w Żarnowcu. Oparty na bateriach litowo-jonowych magazyn miał mieć 205 MW mocy oraz 820 MWh pojemności.
Zobacz więcej: Miliard euro wesprze nowe pomysły na bezemisyjną energetykę i przemysł
Ostatecznie 1,1 mld euro dotacji przyznano siedmiu projektom w sektorach energochłonnym, wodoru, wychwytywania, składowania i utylizacji dwutlenku węgla oraz energii odnawialnej. Wsparcie w zakresie opracowywania projektów otrzymało 15 projektów.
17 projektów i 1,8 mld euro wsparcia
Natomiast w tym tygodniu poznaliśmy wyniki naboru do drugiej rundy wsparcia. Wybrano w niej 17 projektów, które mogą liczyć na łącznie 1,8 mld euro z Funduszu Innowacyjnego: w Bułgarii, Finlandii, Francji, Niemczech, Islandii, Niderlandach, Norwegii, Polsce i Szwecji. Łącznie mogą one pozwolić zaoszczędzić 136 mln ton ekwiwalentu CO2 już przez pierwsze 10 lat działalności.
– Dzisiejsze dotacje wspierają innowacyjne przedsiębiorstwa w całej Europie w rozwijaniu najnowocześniejszych technologii, których potrzebujemy, aby stymulować transformację ekologiczną – skomentował Frans Timmermans, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej.
– W porównaniu z pierwszą rundą wypłat dostępne środki wzrosły o 60 proc., co pozwoliło nam podwoić liczbę wspieranych projektów. Jest to duży bodziec do dekarbonizacji sektora energochłonnego w Unii Europejskiej – dodał.
Jak zapewniła KE, projekty te były oceniane przez niezależnych ekspertów pod kątem zdolności do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z tradycyjnymi technologiami oraz do wprowadzenia innowacji wykraczających poza najnowocześniejsze technologie.
Weryfikowano również to, czy są wystarczająco rozwinięte, by mogły zostać wdrożone. Inne kryteria obejmowały potencjał projektów w zakresie skalowalności i opłacalności.
CCS w Cementowni Kujawy
Po ogłoszeniu wyników okazało się, że wśród wybranych przedsięwzięć znajduje się to, które portal WysokieNapiecie.pl opisywał przed dwoma tygodniami. Chodzi o plany koncernu Lafarge dotyczące wychwytywania CO2 w Cementowni Kujawy niedaleko Inowrocławia. Partnerem technologicznym Lafarge jest Air Liquide.
Zobacz więcej: Energetyka i cementownie szykują się do inwestycji w CCS
– W Polsce stworzony zostanie kompleksowy łańcuch wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, począwszy od wychwytywania i skraplania CO2 w cementowni aż po jego składowanie na obszarach morskich – podkreśliła KE.
Skroplone CO2 będzie transportem kolejowym dostarczane do terminalu w Gdańsku i dalej do morskich składowisk. Projekt o nazwie „GO4ECOPLANET” ma zainicjować we wschodniej Europie strategiczne projekty w infrastrukturę do dekarbonizacji przemysłu, a także stworzyć wysoce skalowalny łańcuch technologii CCS możliwy do replikacji w innych cementowniach.
Poza tym przedsięwzięciem wybrano jeszcze trzy inne związane z wychwytywaniem CO2. W cementowni w Niemczech zostanie wdrożony proces wychwytywania w technologii „oxyfuel” drugiej generacji. Uzyskany w ten sposób dwutlenek węgla będzie wykorzystany jako surowiec do dalszego przetwarzania na syntetyczny metanol.
We Francji CO2 z gazów spalinowych powiązanych z produkcją wapna będzie wychwytywane i trwale składowane w formacjach geologicznych na obszarach morskich. Z kolei w Bułgarii instalacje do wychwytywania CO2 w cementowni zostaną połączone za pośrednictwem systemu gazociągów lądowych i morskich z miejscami trwałego składowania w wyczerpanym złożu gazu na Morzu Czarnym.
Natomiast w Islandii ma powstać wysoce skalowalny terminal składowania CO2 o szacowanej całkowitej pojemności wynoszącej 880 mln ton.
Baterie w Gdańsku i Tczewie
Drugą inwestycją w Polsce, która wybrano do wsparcia, jest zakład produkcji innowacyjnych systemów baterii elektrochemicznych, umożliwiających krótkoterminowe magazynowanie energii elektrycznej. Za projekt „NorthSTOR PLUS” odpowiada konsorcjum szwedzkiej i polskiej spółki koncernu Northvolt, a ma być on realizowany w Gdańsku, Tczewie oraz Sztokholmie.
Zgodnie z informacjami podanymi przez KE, produkowane w fabryce systemy baterii mają przynieść redukcję kosztów dla klientów końcowych o 16,9-18,8 proc. na kWh w stosunku do obecnych technologii. Ponadto więcej niż 90 proc. wartości łańcucha dostaw ma pochodzić z Europy.
Obok tego projektu, wśród przedsięwzięć związanych produkcją komponentów dla sektorów magazynowania energii lub produkcji energii z OZE, do wsparcia wybrano jeszcze dwa projekty.
Pierwszy na północy Francji, gdzie zostanie zbudowany zakład wytwarzania komponentów fotowoltaicznych w oparciu o innowacyjną technologię heterozłącza. Również we Francji, w strefie przemysłowej produkcji baterii w Dunkierce, powstanie zakład recyklingu baterii litowo-jonowych. Ma się on zajmować wytwarzaniem i rafinowaniem czarnej masy, przez co zapewni dostęp do wtórnego źródła surowców do wytwarzania nowych baterii.
Zobacz też: Metale mogą wykoleić unijną transformację energetyczną
Chemia, rafinerie i wodór
Wśród pozostałych dziewięciu inwestycji, które wybrano do wsparcia z Funduszu Innowacyjnego, po trzy dotyczą przemysłu chemicznego i wodoru, dwie rafinerii oraz jeden energii ze źródeł odnawialnych. W przypadku tego ostatniego w niemieckiej części Morza Północnego powstanie morska farma wiatrowa, w której wdrożone zostaną innowacyjne rozwiązania dotyczące turbin i wodoru.
W przemyśle chemicznym w Finlandii tworzywa sztuczne będą poddawane chemicznemu recyklingowi i będą mogły być dalej wykorzystane jako surowiec w rafineriach. W Szwecji powstanie pierwszy w swoim rodzaju zakład przetwarzania CO2, strumieni odpadów, wodoru odnawialnego i biogazu w metanol. Jeszcze inny projekt w Szwecji skupi się na produkcji nowego włókna z masy celulozowej, które będzie mogło zastąpić w zastosowaniach włókienniczych poliester.
Wszystkie trzy projekty wodorowe są przewidziane do realizacji w Holandii i pozwolą odpowiednio na produkowanie, dystrybuowanie i wykorzystywanie wodoru odnawialnego dzięki zastosowaniu elektrolizerów zasilanych z morskiej energii wiatrowej. Rocznie ma być produkowane 15,5 tys. ton zielonego wodoru. Założono też przetwarzanie strumieni odpadów stałych nienadających się do recyklingu i przekształcanie ich przede wszystkim w wodór.
Natomiast w przemyśle rafineryjnym wybrano projekt w Norwegii, w ramach którego powstanie pierwszy na świecie komercyjny zakład produkcji biopaliw typu drop-in, gdzie z odpadów leśnych wytwarzane będą zaawansowane biopaliwa drugiej generacji i biowęgiel. Z kolei w Szwecji zbudowana zostanie wielkoskalowa instalacja do produkcji syntetycznego, zrównoważonego paliwa lotniczego przy wykorzystaniu dwutlenku węgla wychwytywanego w elektrociepłowni (CHP).
Listę wybranych projektów z bardziej obszernymi opisami znajduje się na stronie Komisji Europejskiej.
Fundusz Innowacyjny. Wkrótce nabór do trzeciej rundy
Jak przekazała KE, teraz rozpocznie się proces przygotowania indywidualnych umów o udzielenie dotacji z Europejską Agencją Wykonawczą ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA). Umowy te powinny zostać sfinalizowane w czwartym kwartale 2022 r., co umożliwi Komisji przyjęcie odpowiedniej decyzji o udzieleniu dotacji i rozpoczęcie wypłacania dotacji.
Ponadto nawet 20 projektów, które są obiecujące, ale nie są jeszcze wystarczająco dojrzałe, aby uzyskać dotację, zostanie wstępnie wybranych do wsparcia w zakresie opracowywania projektów, którego udzieli Europejski Bank Inwestycyjny. Lista tych projektów zostanie ogłoszona w czwartym kwartale 2022 r.
Jesienią Komisja ogłosi trzecie zaproszenie do składania wniosków dotyczących projektów wielkoskalowych. Jak zapowiedziano w planie REPowerEU, dostępne środki finansowe zostaną podwojone do ok. 3 mld euro w celu dalszego wspierania niezależności UE od rosyjskich paliw kopalnych.
Zobacz też: Unia potrzebuje 300 mld euro na energetyczną batalię z Rosją
KE zachęca również do ponownego składania wniosków dotyczących projektów, które nie zostały wybrane w ramach poprzednich zaproszeń.
