Spis treści
Polska stała się prawdziwym eldorado dla producentów i sprzedawców pomp ciepła. Przybywa jednak doniesień o osobach, które są rozczarowane pompami ciepła, ponieważ teraz płacą wysokie rachunki za energię.
Z pewnością przyczynił się do tego wzrost cen prądu, a limit zużycia energii, do którego obowiązują ceny z ubiegłego roku, jest w przypadku użytkowników pomp ciepła zdecydowanie za mały. Po zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku będzie on wynosił 3 MWh lub maksymalnie 4 MWh dla posiadaczy karty dużej rodziny i rolników oraz 3,6 MWh dla osób niepełnosprawnych. Tymczasem gospodarstwa domowe z pompą ciepła zużywają ponad 5 MWh rocznie. Powyżej limitu płacą 693 zł/MWh.
Jest też inny powód narzekań – część osób, które zamontowały pompy ciepła, dała się złapać sprzedawcom, którzy zaoferowali im sprzęt niespełniający deklarowanych standardów. Niska jakość urządzeń, nieodpowiedni montaż i potem brak oferty serwisu mogą przynieść użytkownikom pomp ciepła niemiłe konsekwencje w postaci wysokich rachunków.
Problem zauważył Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, który przyznaje dotacje do pomp ciepła w ramach programów Czyste Powietrze, Ciepłe Mieszkanie i Moje Ciepło. Pompy ciepła są najchętniej wybieranym źródłem ogrzewania przy wymianie kopciucha. Od początku programu z 572 tys. wniosków na wymianę kopciucha ok. 190 tys. dotyczyło pomp ciepła, a ich dofinansowanie można szacować na ok. 2 mld zł. Obecnie pompy ciepła odpowiadają za 57 proc. składanych w programie wniosków dotyczących wymiany kopciucha.
![czyste powietrze](https://wysokienapiecie.pl/wp-content/uploads/2023/09/czyste-powietrze.png)
Jak zarobić na dotacji
Zwłaszcza osoby uboższe, które korzystają z 100 proc. dotacji w ramach programu Czyste Powietrze, mogą nie zdawać sobie sprawy z tego, jakiej jakości sprzęt zamontowano w ich domach i jakie będą następnie ich wydatki związane z użytkowaniem takiej pompy ciepła. Konstrukcja programu pozwala na to, by połowa dotacji wpływała od razu z góry na konto wykonawcy inwestycji. – Zdarza się, że już sama ta kwota pokrywa wszystkie koszty firmy. Pozostała część dotacji – to jest czysty zysk firmy – mówi nam osoba z branży.
Maksymalna kwota dotacji na wymianę kopciucha, termomodernizację, fotowoltaikę wynosi 135 tys. zł. dla osób najuboższych, w tym maksymalnie 50,9 tys zł do gruntowej pompy ciepła.
Czytaj także: Rekord goni rekord. Pomp ciepła już nic nie zatrzyma?
NFOŚiGW zdaje sobie sprawę z nadużyć. W lipcu Fundusz wydał ostrzegający komunikat wskazując, że na rynku działają nieuczciwi wykonawcy, którzy oferują usługi i produkty niskiej jakości oraz zawyżają ceny. „Prosimy Państwa o ostrożność i rozwagę, w szczególności w przypadku oferty akwizytorów na instalację źródła ciepła, w tym POMPY CIEPŁA. Nieuczciwi sprzedawcy proponują niedopasowane do Waszego domu i potrzeb – niskiej jakości urządzenia, które w okresie grzewczym zużywają dużo prądu, a ich trwałość i jakość jest słaba.” – brzmi ostrzeżenie.
Wiceprezes NFOŚiGW Paweł Mirowski w niedawnym wywiadzie dla PAP powiedział, że „rozmawia z instytucją do tego uprawnioną” w sprawie kontroli na rynku pomp ciepła, by badać zgodność deklarowanych przez importerów parametrów technicznych z rzeczywistością. Zapewne miał na myśli UOKiK, Urząd nie odpowiedział jednak na nasze pytania,
![Pompy ciepla w CP](https://wysokienapiecie.pl/wp-content/uploads/2022/12/Pompy-ciepla-w-CP-1024x576.jpg)
Hulaj pompa, piekła nie ma
Prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) Paweł Lachman szacuje, że znaczna część urządzeń na rynku polskim (ok. 70 proc.) ma przeprowadzone badania w zewnętrznych laboratoriach badawczych, co wiąże się ze znakiem HP-KEymark lub EHPA Q, który nie jest znakiem obowiązkowym, ale za to potwierdza, że wszystkie dane zawarte w dokumentacji mają potwierdzenie w niezależnych badaniach.
W ubiegłym roku sprzedano na polskim rynku ok. 200 tys. pomp ciepła, więc 50-60 tysięcy prawdopodobnie nie miało certyfikatu. Nie znaczy to jednak automatycznie, że nie odpowiadają deklarowanym standardom.
Czytaj także: Rynek ogrzewania przegrzał się. Sprzedaż pomp ciepła siada
– Do tej pory w Polce nie przeprowadzono ani jednej kontroli dotyczącej jakości pomp ciepła, więc trudno jest ocenić, jaka jest skala niezgodności urządzeń z deklarowanymi przez producentów standardami efektywności energetycznej. Tymczasem takie badania powinny być prowadzone w ramach nadzoru rynku, co przewiduje rozporządzenie Komisji Europejskiej z 2013 r. w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla ogrzewaczy pomieszczeń, które weszło w życie w 2015 roku. Pompy ciepła nie podlegają obowiązkowym badaniom laboratoryjnym, jak to jest wymagane w przypadku innych urządzeń grzewczych powodujących emisje, co nie powinno zwalniać państw z prowadzenia badań tych urządzeń. Wiadomo już, że rewizja rozporządzenia ekoprojektu nałoży obowiązek certyfikacji także pomp ciepła – mówi Paweł Lachman.
![Pompy ciepla w Europie 2022](https://wysokienapiecie.pl/wp-content/uploads/2023/03/Pompy-ciepla-w-Europie-2022.png)
Pompa ciepła z listy ZUM
NFOŚiGW rekomenduje korzystanie z listy Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM), która zawiera zweryfikowane urządzenia i materiały o potwierdzonej jakości.
– Rozważamy tzw. zamknięcie listy ZUM w stosunku do pomp ciepła, czyli wprowadzenie obowiązku wyboru w ramach Programu „Czyste Powietrze” urządzeń tylko z tej listy – poinformowała nas Ewelina Steczkowska, rzecznik prasowa NFOŚiGW. Jak dodaje, lista ZUM będzie cały czas aktualizowana, czyli producenci/importerzy/dystrybutorzy, będą mogli zgłaszać na nią nowe urządzenia spełniające wymogi Programu i posiadające odpowiednie potwierdzenie zgodności parametrów technicznych z karty produktu i etykiety energetycznych.
Tymczasem – jak wskazuje Paweł Lachman – teraz nawet w ramach programu Czyste Powietrze nie ma wystarczającej kontroli montowanych urządzeń. – Lista ZUM nie wymaga przedstawienia przez producentów badań laboratoryjnych, tylko opiera się na deklaracji. Dla porównania, w Niemczech jest lista BAFA, która obowiązuje przy udzielaniu dotacji do pomp ciepłą. Producenci muszą obowiązkowo przedstawić badania laboratoryjne urządzeń, jeśli chcą wpisać je na tę listę – mówi prezes PORT PC.
Tani import z Chin
Najczęściej na słabą jakość wskazuje się w przypadku tanich urządzeń importowanych z Azji. W całej Europie zamontowano do końca 2022 r. ok. 20 mln pomp ciepła, w tym w ubiegłym roku – 3 mln. Komisja Europejska szacuje, że moce produkcyjne wspólnoty wystarczają do zaspokojenia 73 proc. popytu, ale rynek szybko rośnie, a wartość importu pomp ciepła i komponentów do nich mogła w ub. roku sięgnąć miliarda euro.
Zdarza się, że polscy sprzedawcy dodają do takich urządzeń swoje logo, więc klient może nie być w stanie odróżnić, jaki dokładnie produkt kupuje. Co więcej, importowane urządzenia także przechodzą często badania laboratoryjne, jednak nie w Europie.
– Przez brak kontroli dochodzi do nadużyć. Przy czym nie można tu wskazywać jednoznacznie, że problem słabych standardów efektywności dotyczy importowanych tanich urządzeń z Chin, bo wśród chińskich pomp ciepła są takie wysokiej jakości oraz z odpowiednim certyfikatem. Należy jednak zastanowić się, czy nie wprowadzić – tak jak postuluje to część osób – obowiązku kontroli produktów przez laboratoria europejskie – mówi Paweł Lachman.
![produkcja i sprzedaż pomp ciepła](https://wysokienapiecie.pl/wp-content/uploads/2023/09/Screenshot-2023-09-13-at-19-36-53-HP-Key-facts-AP_DF-Heat-Pump-Key-Facts-May-2023_compressed.pdf.png)
Problemy z jakością urządzeń nie dotyczą tyko polskiego rynku. Brytyjski urząd ochrony konkurencji Competition and Markets Authority (CMA) w maju wskazał na nieuczciwe praktyki związane z „zielonymi technologiami” ogrzewania. Brytyjscy klienci także nie dostają pełnych informacji, albo są wprowadzani w błąd, jeśli chodzi o oszczędność energii.
Brakuje też wystarczającej wiedzy po stronie użytkowników pomp ciepła. Zdarzają się np. przypadki, że mieszkańcy wyłączają pompę na czas nawet krótkiej nieobecności w domu, by potem ją ponownie włączyć. Wszystko dlatego, że tak się przyzwyczaili wcześniej grzejąc dom kotłem.