Spis treści
Niedawno informowaliśmy o tym, że Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przymierza się do wykorzystania swoich terenów pod montaż fotowoltaiki. W najbliższych miesiącach realizacja takiej instalacji ma zostać pilotażowo ujęta w przetargu na budowę nowej drogi.
Do inwestycji w OZE drogowców motywują rosnące wydatki na energię elektryczną – w ubiegłym roku były one wyższe o 25 proc. niż rok wcześniej.
Kolejarze fotowoltaiką zainteresowali się już kilka lat temu, ale trzeba wziąć pod uwagę, że mają łatwiejsze zadanie dysponując bardziej rozległymi terenami.
Jak tłumaczyła nam Renata Mordak, dyrektor Pionu Transportu i członek zarządu spółki Multiconsult Polska, pas drogowy jest relatywnie wąski i dodatkowe panele fotowoltaiczne mogą po prostu się na nim nie zmieścić.
– Zupełnie odwrotnie sytuacja wygląda na terenach kolejowych, które są liczne, mają dużą powierzchnię i często są słabo wykorzystane. Tu potencjał do wykorzystania na farmy fotowoltaiczne czy inne proekologiczne systemy pozyskiwania energii jest o wiele większy – wyjaśniała.
Sprawdźmy zatem, jak ten potencjał wykorzystują i zamierzają zagospodarować najważniejsze podmioty zarządzające kolejową infrastrukturą: państwowe PKP oraz PKP Polskie Linie Kolejowe, a także prywatna PKP Energetyka.
Słoneczne dworce
Polskie Koleje Państwowe, oprócz funkcji spółki-matki wielu kluczowych firm (m.in. Intercity, Cargo czy trójmiejskiej SKM), są również jednym z największych właścicieli nieruchomości w kraju. Spółka ma w swoich zasobach ok. 96 tys. ha gruntów oraz 52 tys. budynków i budowli, w tym ponad 2,5 tys. dworców (wśród nich ok. 550 czynnych, które obsługują ruch pasażerski).
Czytaj także: Obowiązkowa certyfikacja falowników – niespodzianka w ostatnim roku urodzaju
Z informacji, przekazanych portalowi WysokieNapiecie.pl przez Bartłomieja Sarnę z biura komunikacji PKP SA, wynika, że obecnie spółka posiada dwanaście instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy niemal 107 kWp.
Pierwsze zostały uruchomione w 2015 r., a ich ilość stopniowo rośnie wraz z udostępnianiem kolejnych dworców przebudowywanych w ramach Programu Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023.
– Na podstawie do tej pory opracowanych 143 z blisko 200 dokumentacji projektowych dla modernizacji dworców szacuje się, że łączna moc instalacji fotowoltaicznych wyniesie ok. 415 kWp. Oczywiście z pewnością będzie ona większa po zakończeniu prac projektowych dla wszystkich 200 dworców ujętych w Programie – wyjaśnił Sarna.
W 2020 r. posiadane przez spółkę instalacje wyprodukowały prawie 107 MWh energii, która niemal w całości została wykorzystana na potrzeby własne budynków dworcowych.
Czytaj także: Polski budowniczy morskich wiatraków pójdzie na żyletki? Oto scenariusze dla upadłej fabryki
– Na bieżąco śledzimy sytuację na rynku energii. Wzrosty cen, które miały miejsce w drugiej połowie 2018 r. i wciąż utrzymują się na wysokim poziomie, mają istotny wpływ na okres zwrotu z inwestycji w odnawialne źródła energii. Również staramy się na bieżąco śledzić rynek instalacji fotowoltaicznych w celu dobrania najbardziej efektywnych rozwiązań – zapewnił Sarna.
PKP już na etapie przygotowywania dokumentacji projektowych wymagają od wykonawców sporządzenia analiz możliwości wykorzystania paneli fotowoltaicznych. Czasem na przeszkodzie może stać jednak ochrona konserwatorska zabytkowych obiektów.
Na dworcach nie kończą jednak pomysły PKP. We wrześniu 2019 r., na Forum Ekonomicznym w Krynicy, spółka podpisała z PGE list intencyjny ws. realizacji projektów fotowoltaicznych na terenach PKP. Jak poinformował Sarna, do tej pory w ramach współpracy udało się wytypować nieruchomości spełniające podstawowe kryteria lokalizacyjne dla potrzeb budowy i wieloletniej eksploatacji elektrowni fotowoltaicznych.
– Zweryfikowano pod tym kątem przeszło 80 lokalizacji. Przygotowano wyceny nieruchomości, a także przeanalizowano możliwe modele współpracy. Obecnie pracujemy wraz z naszymi partnerami nad projektami umów pilotażowych dla wspólnie wybranych lokalizacji – podsumował Sarna.
Fotowoltaiczne ekrany akustyczne
PKP Polskie Linie Kolejowe, spółka której udziałowcami są Skarb Państwa (70,1 proc.) oraz PKP (29,9 proc.), to przede wszystkim zarządca liczących niemal 18,7 tys. km długości szlaków, a także 16 tys. budowli (wiat, peronów, ekranów akustycznych), 12,1 tys. przejazdów drogowo-kolejowych w poziomie szyn oraz 5,3 tys. posterunków technicznych.
Jak poinformował nas rzecznik spółki Mirosław Siemieniec, PKP PLK eksploatują aktualnie instalacje fotowoltaiczne w 24 lokalizacjach. Panele PV, poza kontrolującymi ruch pociągów nastawniami, są zamontowane także na takich obiektach jak m.in. hala napraw w Białogardzie oraz na innych budynkach firmy w Koszalinie, Stargardzie, Chełmie i Szczecinie.
Czytaj także: Jak złożyć deklarację o źródłach ciepła
Łączna moc wszystkich to ok. 250 kWp. W 2020 r. spółka pozyskała ok. 240 MWh słoneczne energii elektrycznej. Firma planuje systematyczne zwiększać posiadane moce w fotowoltaice.
– Obecnie czas zwrotu z inwestycji dla nowych instalacji szacowany jest na ok. 7-8 lat. Względem lat ubiegłych okres ten ulega skróceniu. Wpływa na to rosnąca efektywność paneli przy niższym koszcie jednostkowym zakupu [zł/kWp] oraz wzrost cen energii elektrycznej – stwierdził Siemieniec.
Rzecznik przypomniał również, że spółka współpracuje z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu „BRIK – Badania i Rozwój w Infrastrukturze Kolejowej”, a jeden z projektów dotyczy opracowania innowacyjnej zabudowy paneli PV na ekranach akustycznych wzdłuż linii kolejowych. Panele te mają być „samoczyszczące” dzięki powłoce o obniżonej przyczepności.
Zielony prąd dla kolei
PKP Energetyka – należąca prywatyzacji w 2015 r. do międzynarodowego funduszu inwestycyjnego CVC Capital Partners – to operator systemu dystrybucyjnego, który dostarcza energię trakcyjną dla kolei. Spółka posiada m.in. 21,5 tys. linii energetycznych, 9 tys. transformatorów, ponad 8 tys. podstacji trakcyjnych oraz przeszło 6 tys. innych stacji energetycznych.
Marek Kleszczewski, członek zarządu PKP Energetyka, zapowiada, że do końca tego roku wszystkie podstacje trakcyjne firmy zostaną wyposażone w zasilanie z OZE.
Czytaj także: Baterie Impactu na Górze Żar
– Obecnie posiadamy 15 instalacji o łącznej mocy 215 kWp, które traktowaliśmy również jako pilotaż do wprowadzanego równolegle rozwiązania w całej Polsce. Do końca roku ponad 500 naszych obiektów będzie zasilana z paneli PV – przekazał portalowi WysokieNapiecie.pl.
W 2020 r. w instalacjach należących do firmy wygenerowano 113 MWh energii, która została w pełni przeznaczona na potrzeby własne spółki. Kleszczewski wyjaśnił, że to ważna część dążenia PKP Energetyki do ograniczenia śladu węglowego. Do 2030 r. ma ona osiągnąć zerowy wpływ na środowisko w zakresie emisji bezpośrednich i pośrednich.
Pytany o czas zwrotu z inwestycji w fotowoltaikę menadżer wskazał, że spółka obserwuje ogólny trend spadkowy, ale w ostatnim czasie zaznaczają się również tendencje odwrotne ze względu na duży popyt.
Zapotrzebowanie na energię elektryczną w sektorze kolejowym jest szacowane na 2,6 TWh rocznie, co stanowi ok. 1,5 proc. całkowitego popytu w Polsce.
Kleszczewski przypomniał, że przewoźnicy i firmy zrzeszone w Centrum Efektywności Energetycznej Kolei, odpowiadający łącznie za 95 proc. zużycia energii w sektorze, wypracowali Program Zielona Kolej. Jego celem jest przejście branży na zasilanie z OZE na poziomie 85 proc. do 2030 r.
Czytaj także: Cisza po alarmującym raporcie URE
– Polska ma unikatową możliwość wybicia się na pozycję lidera zielonego transportu poprzez spełnienie, a nawet wyprzedzenie, wytycznych zarówno Unii Europejskiej, jak i polityk krajowych. Model realizacji Programu na zlecenie CEEK przygotowała PKP Energetyka, która jest integratorem i koordynatorem przedsięwzięcia – podkreślił.
– Wpisaliśmy Program Zielona Kolej do naszej Strategii 2030. W ramach jego realizacji powstanie 1,8-gigawatowa, zielona i inteligentna „elektrownia” dedykowana kolei, czyli system zasilania pociągów oparty przede wszystkim na energii słonecznej i wiatrowej, uzupełnionej w przyszłości o wodór – podsumował.
Elektromobilność na szynach
Plany branży związane z odnawialnymi źródłami energii z radością przyjmuje Jakub Majewski, prezes Fundacji ProKolej. Jak zaznacza, transport kolejowy już należy do najmniej obciążających środowisko – po podróżach pieszych i rowerowych.
– Co więcej kolej w Polsce jest w trzech czwartych przewozów elektromobilna i wyprzedza pod tym względem motoryzację o co najmniej kilkanaście lat. Mierzymy się więc nie tyle z problemem zakupu pojazdów elektrycznych, co raczej z pozyskaniem energii ze źródeł odnawialnych – powiedział nam Majewski.
– Dlatego wszelkie inicjatywy angażujące OZE do zasilania sieci trakcyjnej oznaczają dalsze dystansowanie konkurencji drogowej. W kontekście strategii unijnego Zielonego Ładu daje to również dodatkowe argumenty w konkursach na dofinansowanie publiczne – podsumował.
