Spis treści
Początkiem kwietnia 2023r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło założenia aktualizacji rządowej strategii energetycznej – „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.” (PEP2040). Udział zeroemisyjnych źródeł w krajowym miksie wytwarzania energii elektrycznej w 2040 roku ma wynosić już blisko 75%. W scenariuszu tzw. racjonalnego wzrostu w 2030 roku w Polsce moc elektrowni fotowoltaicznych ma wzrosnąć do 27 GW (w stosunku do obecnie zainstalowanych w fotowoltaice około 13 GW mocy), a w 2040 roku moc fotowoltaiki w naszym kraju ma wynosić 45 GW. Prezentując założenia nowej strategii energetycznej, Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśliło, że osiągnięcie celów postawionych w scenariuszach PEP2040 wymaga intensywnego rozwoju sieci przesyłowych i dystrybucyjnych oraz zapewnienia stabilnych mocy rezerwowych.
W 2020 r. pisaliśmy na łamach portalu wysokienapiecie.pl o nadchodzących w kolejnych latach dużych wzrostach cen energii i rzeczywiście ceny prądu dla gospodarstw domowych i firm są od kilkudziesięciu do kilkuset % wyższe. Pisaliśmy też o nadchodzącym w Polsce boomie związanym z wielkoskalowymi farmami fotowoltaicznymi, co również znajduje potwierdzenie w obecnych statystykach nowych mocy przyłączeniowych a gotowe projekty farm PV o mocach nie tylko do 1 MWp ale i powyżej 50 MWp są obecnie bardzo poszukiwane przez inwestorów i deweloperów.
Jak przygotować inwestycję w farmę fotowoltaiczną? Odpowiadają eksperci z SOLSUM na co dzień zajmujący się projektowaniem i kompleksową obsługą procesu inwestycyjnego farm fotowoltaicznych od 10 lat i z portfolio 400 MWp zaprojektowanych farm fotowoltaicznych.
Audyt i wybór działki pod farmę fotowoltaiczną
Pierwszym etapem jest wybór lokalizacji, ma to ogromne znaczenie, ponieważ nie każda potencjalna działka nadaje się pod budowę farmy fotowoltaicznej i nie na każdej działce taka inwestycja będzie rentowna.
W tym celu dokonujemy audytu potencjalnej lokalizacji w celu analizy stanu prawnego działki i uwarunkowań terenu, analizy zapisów dotyczącego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego lub jego braku, a także analizę baz dotyczących obszarów chronionych, możliwości przyłączenia do sieci i zebraniu pozostałych danych.
Taki profesjonalny audyt potencjalnej lokalizacji pod budowę farmy fotowoltaicznej kosztuje zazwyczaj poniżej 0,1 % wartości całej inwestycji i pozwoli na wczesnym etapie zweryfikować i wyselekcjonować najlepsze działki oraz wykluczyć te mało atrakcyjne. A co za tym idzie pomoże zaoszczędzić czas oraz środki na dalszych etapach, jeśli lokalizacje nie będą korzystne. Audyt wskaże potencjalne ryzyka np. pomimo dobrych warunków gruntowych koszt przyłączenia do sieci ze względu na odległości od miejsca przyłączenia będzie nieopłacalny.
Pozytywna ocena działki w trakcie audytu to podstawa do dalszych działań projektowych oraz wskazanie dalszej ścieżki administracyjnej.
Jednostka przeprowadzająca audyt powinna mieć dostęp do aktualnych baz dotyczących terenów chronionych i tzw. otulin, czyli wydzielonych obszarów ochronnych wokół chronionego przyrodniczo terenu dla całej Polski. Dostęp do sprawdzonych baz radiacji oraz znajomość interpretacji zapisów MPZP, a także praktyczne doświadczenie w prowadzeniu procesu inwestycyjnego farm fotowoltaicznych.
Wyniki audytu są przekazywane w formie przejrzystego raportu wraz z opisem i zaleceniami odnośnie kolejnych kroków i etapów inwestycyjnych.
Projekt koncepcyjny i kluczowe decyzje administracyjne
Kolejnym etapem będzie zaprojektowanie farmy fotowoltaicznej, stworzenie planu zagospodarowania terenu z planowanym układem stołów fotowoltaicznych, optymalny dobór urządzeń, analiza zacienienia rzędów modułów, określenie odstępów pomiędzy stołami z modułami, trasy kablowe, schemat elektryczny, dobór stacji transformatorowej, system monitoringu, oświetlenia, ogrodzenia, opracowanie analizy wydajności oraz produkcji energii elektrycznej z podziałem na średnią produkcję energii, miesięczna i roczną dla danej lokalizacji wraz z dokonaniem kalkulacji efektywności całego systemu na podstawie meteorologicznych oraz radiacyjnych baz danych i wymagane załączniki.
Ten etap jest kluczowy, ponieważ wtedy ustalana jest technologia i główne parametry całej inwestycji na które potem będą wydawane decyzje urzędowe: decyzja środowiskowa, warunki przyłączeniowe, pozwolenie na budowę itd.
Ma to istotne znacznie, dla przykładu przy elektrowni fotowoltaicznej o mocy 1 MWp każde 3 % strat w produkcji energii przekłada się na kilkaset tysięcy złotych mniejsze przychody, a różnice w produkcji energii pomiędzy samymi tylko różnymi modułami nawet o tej samej mocy nominalnej mogą wynosić ponad 20% rocznie! Dlatego tak ważna jest optymalizacja całego projektu pod kątem efektywności produkcji energii oraz kosztów. Profesjonalna koncepcja projektowa poparta wyliczeniami przekłada się na oszczędności na etapie samej budowy i eksploatacji.
Po opracowaniu koncepcji projektowej kolejnym krokiem będzie uzyskanie decyzji administracyjnych, m.in. warunków zabudowy, decyzji środowiskowa, warunków przyłączeniowych.
Niezbędnym dokumentem dla farm fotowoltaicznych na działkach o powierzchni powyżej 0,5 ha dla obszarów chronionych oraz działek o powierzchni powyżej 1 ha na obszarach niechronionych jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach – w tym celu należy przygotować wniosek o wydanie takiej decyzji wraz załącznikami i szczegółowym opisem wpływu przedsięwzięcia na środowisko (takie oddziaływanie zawsze występuje) zakresu planowanej inwestycji.
W tym celu opracowana jest tzw. karta informacyjna przedsięwzięcia. Jest niezbędny dokument, który szczegółowo opisuje oddziaływanie farmy fotowoltaicznej na środowisko przyrodnicze zarówno na etapie jej budowy jak i eksploatacji oraz opisuje w jaki sposób to oddziaływanie będzie minimalizowane na każdym etapie inwestycji. Niepełna lub mało szczegółowa karta informacyjna przedsięwzięcia uniemożliwia lub wydłuży całą procedurę uzyskania decyzji, ale w niektórych sytuacjach może skutkować wydaniem decyzji o konieczności przeprowadzenia raportu oddziaływania na środowisko co oczywiście wiąże się z dodatkowymi kosztami i wydłużeniem tego etapu.
Na tym etapie uzyskujemy również warunki przyłączeniowe, kolejny kluczowy etap dla całej inwestycji. Operator we wniosku o wydanie warunków przyłączeniowych wymaga określenia konkretnych szczegółowych parametrów technicznych, na które zostaną wydane warunki przyłączenia. Czas na rozpatrzenie wniosku wynosi do 150 dni. Po złożeniu wniosku konieczne jest też wniesienie zaliczki na poczet opłaty przyłączeniowej w wysokości 30 zł za każdy kW mocy przyłączeniowej.
Częstym zjawiskiem jest składanie wniosku do operatora bez dokładniejszych wyliczeń poprzedzonych doborem i konfiguracją falowników itp. z etapu projektowego oraz analiz, aby tylko zarezerwować moc przyłączeniową co niestety często przynosi skutek odwrotny do zamierzonego, ponieważ warunki przyłączenia są wydawane na konkretne urządzenia wytwórcze – we wniosku należy określić ich typ, model i ich parametry. Zatem każde zmiany wymagają dodatkowych uzgodnień co nie zawsze jest możliwe i może kolidować z uzyskanymi decyzjami o warunkach środowiskowych bądź zabudowy i nie raz w takim przypadku cała procedura musi być powtórzona od nowa.
Do wniosku o warunki przyłączeniowe należy dołączyć także dodatkowe załączniki np. tytuł prawny do nieruchomości, warunki zabudowy lub potwierdzenie zgodności z miejscowym planem zagospodarowania, planowany elektryczny i topograficzny schemat obiektu uwzględniający schemat stacji SN/WN oraz długości linii kablowych SN, schemat stacji NN/SN, oraz długości i przekroje linii kablowych nn oraz pozostałe wymagane dokumenty.
Na podstawie projektu koncepcyjnego w zależności od potrzeb wykonuje się też biznes plan wraz z analizą rentowności i ryzyka inwestycyjnego. Nasz dział prawny to także doradztwo prawne-podatkowe w zakresie wyboru formy działalności gospodarczej, opracowanie umów dzierżawy, zakupu działek.
Pozwolenie na budowę
Efektem poprzedniego etapu będą uzyskane decyzje administracyjne od Gminy oraz Operatora zatem kolejnym krokiem będzie projekt budowlany zgodny z warunkami przyłączeniowymi, miejscowym planem zagospodarowania lub warunkami zabudowy. Na etapie projektu budowlanego prowadzone są także uzgodnienia wraz z niezbędnymi opiniami i ekspertyzami zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Etap ten składa się z kompleksowego przygotowania i opracowania dokumentacji projektowej. Projekt budowlany to część architektoniczna, część budowlana, część elektryczna. Opracowaniem zajmuje się zespół branżystów ze stosownymi uprawnieniami i doświadczeniem.
Aukcja OZE i koncesja URE
Do aukcji OZE mogą przystąpić projekty OZE posiadające pozwolenie na budowę i pozostałe decyzje. Aukcje odbywają się cyklicznie zgodnie z harmonogramem dla każdego źródła OZE prezentowanego przez Urząd Regulacji Energetyki.
Zgodnie z przepisami ustawy o odnawialnych źródłach energii wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wymaga uzyskania koncesji. W przypadku farm fotowoltaicznych obowiązek uzyskania koncesji dotyczy instalacji o mocy powyżej 500 kWp.
Po wygraniu aukcji OZE inwestorzy mają 24 miesiące na budowę farmy fotowoltaicznej. W tym czasie konieczne jest również uzyskanie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej z OZE. Uzyskanie koncesji powinno potrwać około miesiąca, jednak jest to także uzależnione od kompletności wniosku wraz z listą załączników.
Alternatywne możliwość sprzedaży energii z farmy fotowoltaicznej zamiast aukcji OZE:
Umowy PPA i cPPA:
Umowa sprzedaży energii, jaką zawiera odbiorca ze spółką obrotu, to właśnie umowa PPA.
cPPA:
Są to umowy na sprzedaż energii elektrycznej zawierane przez odbiorcę bezpośrednio z jej wytwórcą. Okres jaki obejmuje jest dość długi, bo wynosi nawet 15-25 lat. W tym czasie wytwórca energii ze źródła odnawialnego sprzedaje energię elektryczną bezpośrednio odbiorcy końcowemu po ustalonej wcześniej cenie.
Zakładana wydajność a rzeczywistość to dwie różne rzeczy.
Czy wiesz, że 1% mniej uzysku energii rocznie w przypadku farmy fotowoltaicznej o mocy 5 MWp to ponad 1,5 mln zł mniejszy przychód w okresie życia instalacji.
Dobrą praktyką, którą już teraz obserwujemy jest zbadanie próbki min. 3% modułów, które trafią na farmę pod kątem rzeczywistych parametrów pracy STC oraz jakości.
Z uwagi na dynamiczny rozwój fotowoltaiki na rynek trafiają komponenty różnej jakości, wady mogą powstać nie tylko w fabryce, ale podczas transportu i montażu. Ani dystrybutor, ani instalator, ani inwestor nie ma możliwości weryfikacji jakościowej modułów bez specjalistycznej wiedzy i laboratorium. Nie zawsze rzeczywiste parametry są zgodne z parametrami tabliczki znamionowej modułów co potem przekłada się na efektywność i żywotność farmy fotowoltaicznej.
Kilka kilometrów od Nowego Sącza powstało nowoczesne fotowoltaiczne laboratorium badawcze założone przez firmę Solsum, która jest jednym z liderów na rynku instalacji fotowoltaicznych w Polsce. Dzięki nowoczesnej aparaturze klienci mogą sprawdzić najważniejsze parametry i jakość modułów fotowoltaicznych. Tej klasy sprzętem badawczym i wyposażeniem może pochwalić się zaledwie kilka ośrodków w Europie.
Poniżej zdjęcie przedstawia jak wygląda moduł fotowoltaiczny w teście elektroluminescencyjnym, dzięki temu możemy zobaczyć i sprawdzić jakość modułów, ogniw, busbarów i lutowań oraz wykryć potencjalne uszkodzenia mechaniczne/wady fabryczne. W tym przypadku widzimy 6 uszkodzonych ogniw, co w znaczącym stopniu wpłynie na parametry pracy i żywotność takiego modułu. Dla porównania zestawiono poniżej zdjęcie badanego modułu,w którym wady nie mogą zostać stwierdzone gołym okiem a po paru latach w miejscach uszkodzonych ogniw może dojść nawet do samozapłonu modułu z uwagi na powstałe gorące punkty (tzw. hot spoty).
Dlatego ofertę laboratorium kierujemy nie tylko do deweloperów ale dystrybutorów, inwestorów a także ubezpieczycieli. Biorąc pod uwagę liczbę modułów, które trafiają do nas oceniamy, że zjawisko i świadomość tego typu wad i zagrożeń wzrasta.
Przygotować inwestycję krok po kroku czy może kupić gotowy projekt z uzyskanymi decyzjami?
Z punktu widzenia podmiotu, który zamierza sprzedawać lub dzierżawić działki pod farmy fotowoltaiczne inwestorom przygotowanie działek wraz z projektami i decyzjami nieznacznie podniesie ich wartość co stanowić będzie dodatkowe źródło dochodu.
Z punktu widzenia inwestora kupno gotowego projektu będzie skutkowało szybszą możliwością uruchomienia inwestycji, ale minusem będzie znacząco wyższa cena oraz ograniczone możliwości wpływu na przyjęte rozwiązania. Warto także zweryfikować taki gotowy projekt pod kątem przyjętych w nim rozwiązań technicznych przed zakupem, a także dotychczasowych umów np. dzierżawy, praw własności czy zasad dotyczących pierwokupu do danego terenu.
Jak uzyskać dofinansowanie na farmę fotowoltaiczną?
Najczęstsze formy finansowania to: kredyty nisko oprocentowane, leasingi, dotacje Unijne i środki własne. Podobnie jak z aukcjami OZE, aby skorzystać z dofinansowań np. ze środków unijnych inwestycja musi być już na pewnym etapie zaawansowania, czyli z warunkami przyłączenia, pozwoleniem na budowę, zatem planując farmę fotowoltaiczną z myślą o przyszłorocznych aukcjach i nowej perspektywie unijnej warto już teraz rozpocząć od przygotowania dokumentacji i uzyskania decyzji administracyjnych, aby przygotować projekt do realizacji. Farmy fotowoltaiczne są już na takim etapie dojrzałości, że mimo braku dotacji inwestycja jest rentowna.
Podsumowanie:
Proces inwestycyjny farmy fotowoltaicznej wymaga znajomości wielu zagadnień, poczynając od technologiii, kwestii elektrycznych, prawnych, budowlanych, środowiskowych oraz znajomości ustawy o OZE i wielu innych przepisów,
co na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowane i czasochłonne, jednak porównując z innymi odnawialnymi źródłami np. turbiny wiatrowe, elektrownie wodne jest to najkrótszy i najtańszy w przygotowaniu proces, a dzięki zespołowi doświadczonych branżystów dostępnych w SOLSUM cała obsługa techniczno-prawna przebiega płynnie i profesjonalnie co potwierdzają liczne referencje.
Oprócz prowadzenia projektów inwestycyjnego w formule zaprojektuj i wybuduj, świadczymy także usługi doradcze w zakresie wyszukiwania i selekcjonowania projektów farm PV na różnym etapie zaawansowania wraz z audytami, analizą finansową i nadzorem inwestycyjnym.
Oprócz farm fotowoltaicznych SOLSUM specjalizuje się również z projektowaniu i montażu carportów fotowotlaicznych oraz systemów magazynowania energii dla domów i firm. W kolejnych artykułach przybliżymy Państwu więcej informacji na temat tego typu rozwiązań.
Oferta badań laboratorium SOLSUM dla modułów fotowoltaicznych. Testy STC, badania elektrominescencyjne: https://solsum.pl/laboratorium-pv/
Jesteśmy także zainteresowani zakupem gotowych projektów farm fotowoltaicznych o mocach od 1 MWp do 50 MWp – zapraszamy do kontaktu.
SOLSUM sp. z o.o.
Tel. 18 540 91 40, 665 778 500
Odwiedź nas w naszej siedzibie: Nowy Sącz-Świniarsko 821, 33-395 Chełmiec.
