Blaski i cienie szczytu klimatycznego w Katowicach

Negocjacje klimatyczne są walką o przyszłość planety i rodzaju ludzkiego. To wersja dla optymistów. Pesymiści widzą jak pod wzniosłymi ideami kryją się partykularne interesy, o które bezpardonowo zabiegają przedstawiciele państw. Szczyt klimatyczny w Katowicach COP24 daje oczywiście argumenty jednym i drugim, co miała okazję obserwować delegacja portalu WysokieNapiecie.pl na COP 24.

Główna linia podziału na szczycie biegnie pomiędzy krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się. Warto jednak pamiętać, że Unia Europejska jest trzecim największym emitentem gazów cieplarnianych na świecie, drugie miejsce zajmują Stany Zjednoczone, a pierwsze – Chiny. Piątkę największych trucicieli dopełniają Indie i Rosja. W przypadku ochrony klimatu stary podział na kraje rozwijające się i rozwinięte jest więc niemal zatarty.

Kto jest rozwinięty?

Początek katowickiej konferencji 2 grudnia miał swój „suspens”. Otwierająca sesja plenarna została opóźniona, ponieważ Turcja złożyła wniosek o przejście z grupy państw rozwiniętych do rozwijających się. Miałoby to swój praktyczny wymiar – Turcja nie musiałaby dorzucać się do funduszu klimatycznego dla państw biedniejszych. Jednocześnie grupa państw afrykańskich zażądała uwzględniania swoich „specjalnych potrzeb i specjalnych uwarunkowań w Porozumieniu paryskim”. Za tym poszły głosy z grup państw regionu Ameryki Łacińskiej, Azji Pacyfiku oraz państw arabskich, by także uwzględnić ich „specjalne potrzeby i uwarunkowania”.  Tych punktów w agendzie szczytu nie było. W efekcie zamiast 2 grudnia rano, szczyt otworzył się z dwuipółgodzinnym opóźnieniem.

– To, że Kurtyce udało się otworzyć szczyt bez większych problemów jest naprawdę dużym sukcesem – mówi nam uczestnik negocjacji.

Turcji i krajom afrykańskim obiecano, że ich kwestie zostaną poddane konsultacjom. Takie rozwiązanie pozwoliło na uniknięcie dyskusji w sprawie wniosków pozostałych grup.

Podział na kraje rozwinięte i rozwijające się, ustanowiony w Konwencji klimatycznej w 1992 roku i potwierdzony potem w Protokole z Kioto, nadal utrudnia negocjacje klimatyczne. Wtedy do monitoringu, raportowania, weryfikacji i redukcji emisji gazów cieplarnianych zobowiązały się państwa uprzemysłowione. Trzy lata temu, w Paryżu, podczas COP21, pierwszy raz w historii zobowiązania wzięło na siebie wszystkie 196 krajów. Celem Porozumienia paryskiego jest zatrzymanie wzrostu średniej temperatury Ziemi dużo poniżej 2°C. Najlepiej, by było to 1,5°C. Finansowanie pozostaje nadal głównie obowiązkiem państw rozwiniętych.

Jednym z głównych „bohaterów” katowickiego szczytu jest węgiel – obecny na wystawie w polskim pawilonie, wymieniany w przemówieniach, ostro piętnowany i broniony. Nie jest to zresztą zaskoczeniem. Odchodzenie od węgla i szerzej – paliw kopalnych jest tematem wystąpień, prezentacji, debat i konferencji na COP24, choć nie samych negocjacji. Były gubernator Kalifornii Arnold Schwarzenegger stwierdził nawet, że niczym cyborg z filmu „Terminator” chciałby cofnąć się w czasie i skończyć z paliwami kopalnymi, które są „całym złem”.

Czytaj także: Mamy węgiel i nie zawahamy się go użyć

Zupełnie inne poglądy prezentują na COP24 polscy politycy, z prezydentem Andrzejem Dudą na czele. Prezydent przypomniał, że na Śląsku górnictwo „przez dziesięciolecia było i jest ważnym czynnikiem rozwoju zapewniając paliwo gospodarce i stabilne miejsca pracy” i że „państwa muszą patrzeć na politykę gospodarczą i klimatyczną w sposób realny, tzn. w pewien sposób wypośrodkować je tak, aby nie tworzyć zagrożeń dla swoich gospodarek, a przez to i społeczeństw”.

Czytaj także: Kolejne rządy skreślają węgiel

Najszerszym echem odbiła się kolejna prezydencka wypowiedź – szacunek, że polskiego wystarczy na 200 lat. „Trudno, żebyśmy z naszego surowca, dzięki któremu mamy zapewnioną suwerenność energetyczną, całkowicie zrezygnowali” – powiedział na konferencji.

Ekolodzy nie pozostawili obojętnie polskich nawiązań do „czarnego złota” i przyznali Polsce antynagrodę –  Skamielinę Dnia (Fossil of the day).

W obronie zysków z ropy

Kolejnego dnia antynagroda powędrowała (nie pierwszy raz w historii) do Arabii Saudyjskiej, która swoje bogactwo opiera na ropie i gazie. Państwo to ma długą tradycję sprzeciwiania się redukcjom emisji gazów cieplarnianych, ponieważ taka polityka zmniejszyłaby jego gigantyczne zyski z eksportu surowców. Przy tym Arabia Saudyjska jest zaliczana do krajów rozwijających się i domaga się rekompensat za zmniejszenie eksportu ropy. Innymi słowy, podatnicy w krajach UE mieliby się składać na nowe limuzyny dla szejków. Arabia Saudyjska, wraz z Kuwejtem, Rosją i USA upierają się, by tylko „odnotować” raport dotyczący konsekwencji ocieplenia klimatu o 1,5 st. C., by w ten sposób umniejszyć jego znaczenie.

Czytaj także: Klimat w gorącej potrzebie

Wypowiedzi polskich polityków zostaną szybko zapomniane, natomiast szkoda, że nie wykorzystaliśmy szczytu klimatycznego do promocji polskich technologii i firm. Pawilony Niemiec, Austrii, Wielkiej Brytanii czy Japonii pełne są prezentacji nowoczesnych przedsiębiorstw. A warto pamiętać, że spośród 30 tys. uczestników COP 24 jest wielu takich, którzy mogą w przyszłości decydować o zakupach w swoich krajach. Mamy dziesiątki przedsiębiorstw wyspecjalizowanych chociażby w zwiększaniu efektywności energetycznej budynków, mamy cały przemysł pracujący dla farm wiatrowych na morzu, mamy firmy integrujące materiały budowlane z fotowoltaiką. Niestety, nic z tego nie było widać na COP 24.