Krajowa Izba Gospodarcza Społeczności Energetycznych została zarejestrowana ponad pół roku temu. Jak ocenia pan ten czas? Jakie działania wdrożono?
Pierwsze miesiące działalności KIGSE poświęciliśmy na rozplanowanie pracy. Jak każda nowa organizacja musieliśmy najpierw stworzyć fundamenty pod struktury, w których będziemy rozwijać izbę, to znaczy: dział prawny, marketing, sposób komunikacji z partnerami. Cały proces zajął dużo czasu, ale był niezbędny. Nawiązaliśmy wiele kontaktów z: przedstawicielami społeczności energetycznych, przedsiębiorcami, instytucjami rządowymi i lokalnymi oraz jednostkami samorządu terytorialnego. Ciągle rozwijamy współpracę i budujemy relacje, bo są podstawą osiągnięcia celów.
Ważnym wydarzeniem był pierwszy Kongres Społeczności Energetycznych. Miał zwiększać świadomość i rozszerzać wiedzę na temat europejskich koncepcji rozwoju społeczności energetycznych. Zaprosiliśmy członków, partnerów z Europy, podmioty chcące współpracować z izbą i postawiliśmy pierwszy krok do cyklicznych spotkań. Zależy nam na rozmowie z partnerami, wsłuchiwaniu się w ich potrzeby i działaniu na rzecz członków. Chcemy funkcjonować tak, aby pogłębiać zrozumienie dla konieczności rozwoju energetyki rozproszonej w kraju.
Udało nam się również podjąć pierwsze faktyczne projekty. Złożyliśmy wnioski oraz opinie prawne m.in. do: Parlamentarnego Zespołu do spraw Energii Odnawialnej, podkomisji stałej do spraw restrukturyzacji energetyki, Ministerstwa Rozwoju i Technologii, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dotyczyły one ich stanowisk co do roli koordynatora klastra w walce z ubóstwem energetycznym, a także w przedmiocie projektu zmian przepisów ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii i przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych co do funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego w ramach Spółdzielni Energetycznej. Chcemy, aby nasze działania miały realny wpływ na rozwój społeczności energetycznych. W tej strefie jest jeszcze wiele do zrobienia.
A jakie priorytetowe cele stawia pan przed zarządem KIGSE w następnym roku?
Najważniejsza jest oczywiście poprawa ustawodawstwa. Potrzeba wiele pracy, aby lokalne inicjatywy energetyczne, oparte na faktycznych możliwościach produkcji, konsumpcji czy nieskrępowanego obrotu energią elektryczną pomiędzy członkami społeczności, przyniosły klastrom i spółdzielniom wymierne korzyści, z troską oczywiście o system elektroenergetyczny.
Ważnym zadaniem stojącym przed KIGSE jest aktywna troska o tworzenie zadowalających regulacji i środowisk prawno-ekonomicznych dla energetyki lokalnej, społecznej, rozproszonej, oddolnie realizowanej przez społeczności energetyczne.
Będziemy kontynuować działania wspierające naszych członków, społeczności energetyczne oraz promujące zrównoważony rozwój energetyki rozproszonej, uwzględniający aspekty społeczne, ekonomiczne i środowiskowe.
Chcemy również nadal podejmować praktyki edukacyjne i informacyjne podnoszące świadomość społeczeństwa na temat klastrów energii i spółdzielni energetycznych. Planujemy kampanię informacyjną i kolejną odsłonę Kongresu Społeczności Energetycznych. Zależy nam, aby więcej osób rozumiało korzyści z uczestnictwa w lokalnej produkcji energii z OZE i lokalnym jej zużywaniu (bilansowaniu) przy jednoczesnym dbaniu o środowisko.
Te założenia są ważne, aby podtrzymać rozwijanie i promowanie energetyki prosumenckiej w Polsce oraz przyczynianie się do budowy zrównoważonej i zdecentralizowanej energetyki.
Członkami KIGSE mogą być między innymi JST. Jakie wyzwania stoją przed jednostkami samorządu terytorialnego w kontekście zmian w sektorze energetycznym?
Wyzwań jest ogrom – JST odgrywają zasadniczą rolę w transformacji sektora energetycznego. To wymaga strategicznego planowania, współpracy międzysektorowej i zaangażowania społecznego.
Cały świat dąży do zwiększenia udziału OZE w ogólnym miksie energetycznym, a JST muszą się do tego dostosować. Problem w tym, że JST pozostawiono samym sobie. Dodatkowo samorządy w Polsce w ostatnim czasie coraz mocniej odczuwają skutki kryzysu energetycznego, związanego z wysokimi cenami energii elektrycznej i gazu oraz ograniczoną dostępnością paliw kopalnych.
Wprowadzanie zmian często wymaga znaczących nakładów finansowych. JST muszą opracować zrównoważone strategie finansowania, w tym poszukiwanie funduszy unijnych i inwestycji prywatnych.
Inicjatywę Krajowej Izby Gospodarczej Społeczności Energetycznych stworzono z powodu trwającej transformacji energetycznej. Co powinno się zatem zmienić w Polsce, aby skorzystać z pełnego potencjału tego sektora?
Powinno się dużo zmienić. Na pewno konieczne jest uproszczenie i przyspieszenie procedur przyłączających instalacje odnawialnych źródeł energii (OZE) do sieci elektroenergetycznej. Dostęp do sieci powinien być bardziej otwarty i równy, aby zachęcić społeczności i przedsiębiorstwa do inwestycji w OZE.
Priorytetem jest wprowadzenie odpowiednich mechanizmów wsparcia finansowego. Zachęty podatkowe, ulgi inwestycyjne i preferencje dla społeczności energetycznych również przyspieszą rozwój sektora. W KIGSE uważamy, że tak jak dużym sektorem naszej gospodarki stały się inwestycje w OZE (energetyka wiatrowa, PV), tak sektorem gospodarki staną się społeczności energetyczne odpowiedzialne za produkcję energii elektrycznej.
Z potencjału polskiego sektora energetycznego można również skorzystać dzięki społecznościom energetycznym. To one – przy właściwej regulacji – w pewnym zakresie stabilizują lokalny system elektroenergetyczny. W perspektywie czasu będą odpowiedzialne za bilansowanie. To wydaje się teraz niemożliwe, ale docelowo OSD będą tylko podmiotami zajmującymi się obsługą techniczną sieci, niczym więcej.
Wiemy już, że społeczności energetyczne mogą mieć pozytywny wpływ na rozwój sektora energetycznego w Polsce. Mimo tego wydają się dość abstrakcyjnym konceptem. Co stoi na przeszkodzie tworzeniu i rozwijaniu ich w Polsce?
Problemem może być niewystarczająca wiedza. Wielu obywateli i przedsiębiorców w Polsce nie jest wystarczająco świadomych korzyści z uczestnictwa w nich. Sposób funkcjonowania tego typu wspólnot wymaga również wiedzy z dziedziny OZE i energetyki. Społeczeństwo obawia się również wysokich kosztów inwestycyjnych potrzebnych do rozwoju, przynajmniej na samym początku. Wsparcie ze strony administracji publicznej, instytucji finansowych i organizacji społecznych może pomóc w przezwyciężeniu tych przeszkód.
Jakie uczucia przeważają, gdy przygląda się pan rozwojowi społeczności energetycznych w Polsce?
Umiarkowane zadowolenie. Jesteśmy na początku drogi. Wierzę, że za moment zobaczymy w Polsce bardzo dużo inicjatyw społecznych zmierzających do budowy klastrów, spółdzielni czy OSE. Rozwój społeczności energetycznych w Polsce będzie dużym krokiem w kierunku zrównoważonej energetyki, a pomimo tego obecne regulacje nie pozwalają na uwolnienie ich całkowitego potencjału. Rozwijanie tego sektora wymaga wspólnych wysiłków ze strony rządu, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego.
Pod koniec sierpnia w Dzienniku Ustaw RP ogłoszono nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii. Jak ocenia pan wprowadzone w niej zmiany ? Czy będą miały realny wpływ na sektor energetyczny? Czy to ciągle za mało?
Z pewnością te zmiany są krokiem w dobrą stronę – dużym plusem są ułatwienia w niektórych procedurach administracyjnych. Zmieniono też próg mocy, dla którego nie potrzeba decyzji o pozwoleniu na budowę instalacji fotowoltaicznych i pomp ciepła z 50 kW do 150 kW. Dzięki temu więcej osób zdecyduje się na założenie tego typu instalacji.
Dla nas najważniejsze są ułatwienia dla funkcjonowania klastrów energii i spółdzielni energetycznych. Regulacja zakłada ich ścisłą współpracę z OSD. Zmianie uległ również zakres podmiotowy, przedmiotowy, jak i obszar działania klastra.
