Spis treści
Komisja Europejska przyjęła zmienione Wytyczne w sprawie ETS – unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji. Chodzi o rekompensaty dla przemysłu energochłonnego za ceny energii, które są wyższe przez koszt uprawnień do emisji CO2. Rekompensaty dotyczą sektorów najbardziej narażonych na przenoszenie produkcji i „ucieczkę” emisji. Koncentrują się na 10 sektorach i 20 podsektorach. Gdy przedsiębiorstwa przenoszą produkcję poza UE, do krajów o mniej ambitnej polityce klimatycznej, traci na tym gospodarka UE, ale też nie następuje redukcja emisji gazów cieplarnianych na świecie. Stąd UE wprowadziła rekompensaty „kosztów pośrednich”.
Nowe unijne Wytyczne w sprawie ETS wejdą w życie 1 stycznia 2021 r. i zastąpią regulacje z 2012 roku. Ograniczają liczbę uprawnionych sektorów i dodają warunek, który będą musiały spełnić przedsiębiorstwa, by nie zwrócić pomocy.
Kto dostał najwięcej
Polska bardzo późno wprowadziła system rekompensat dla przedsiębiorstw z sektorów energochłonnych – dopiero w ubiegłym roku. Wypłacono z tego tytułu jak dotąd 340 mln zł. Z tej kwoty ponad połowa przypadła hutom, na kolejnym miejscu znajduje się sektor chemiczny i nawozowy, a listę dopełniają producenci papieru. W sumie z mechanizmu skorzystało w pierwszym roku zaledwie 25 firm, a kwota wypłat okazała się znacznie mniejsza od górnego limitu wypłat 890 mln zł.
Mechanizm wprowadzony przez minister Jadwigę Emilewicz zbiegł się z pomysłem ministra energii Krzysztofa Tchórzewskiego, który wprowadził rekompensaty za wzrost cen prądu. Firmy musiały wybierać między rekompensatami Tchórzewskiego a Emilewicz – stąd tak mała liczba wniosków. Za 2020 r. przedsiębiorstwa będą składały wnioski do końca marca 2021 r. Do wzięcia jest miliard złotych. Jednocześnie już wiadomo, że będzie to ostatni rok obowiązywania ustawy w tej formie.
Czytaj także: Rekompensaty czy dopłaty?
Wodór zastąpi nawozy
Wytyczne opublikowane we wrześniu tego roku przez Komisję Europejską wykreślają z listy sektorów uprawnionych do rekompensat m.in. przemysł nawozowy, górnictwo rud żelaza, dużą część przemysłu chemicznego. Za to rekompensaty obejmą wodór, nieorganiczne związki tlenowe niemetali, produkcję i rafinację ropy, produkcję polietylenu, mat i woali z włókna szklanego, odlewnictwo żelaza i produkcję pozostałych metali nieżelaznych.
Czytaj także: Jakie rekompensaty dostanie energochłonny przemysł?
Jak natomiast oceniają nowe wytyczne najwięksi beneficjenci systemu w Polsce? ArcelorMittal Poland otrzymał ponad 69 mln zł rekompensat za ubiegły rok, a warszawska huta Arcelor Mittal – ponad 20 mln zł. Marzena Rogozik z biura prasowego AMP zaznacza, że obecnie trudno powiedzieć, jak nowe regulacje wpłyną na wysokość rekompensat.
Kolejnym dużym beneficjentem jest Grupa Azoty, która dostała łącznie, wliczając wszystkie zakłady – przeszło 85 mln zł. Najwięcej z tej kwoty przypadło na ZA Puławy. Ale rekompensaty za produkcję nawozów przyznano ostatni raz. Nie pomogła akcja pisania listów do Brukseli – w obronie nawozów zaangażowały się kilkanaście firm sprzedających ten towar w całej Polsce, polski rząd oraz władze Taroniwa, Kędzierzyna i Polic. Wszyscy wysłali listy do Brukseli. Najobszerniejsze pismo napisał zarząd kędzierzyńskich Azotów, wskazując m.in na rosnącą konkurencje z firmami z USA i Rosji. W obu krajach jak grzyby po deszcz wyrastają nowe fabryki, skierowane w dużej mierze na eksport.
Ostatecznie nawozy na liście się nie znalazły, ale Azoty coś jednak dostaną. – Zgodnie z nowymi wytycznymi Komisji Europejskiej na liście nie ma sektora nawozowego, został na nią jednak wpisany wodór, którego Grupa Azoty jest największym producentem w Polsce i będzie produkowała go jeszcze więcej po uruchomieniu projektu Polimery Police. Dodatkowo, należy podkreślić, że zmniejszył się wskaźnik rekompensat dla wszystkich sektorów ujętych na liście. Nowe wytyczne nie spowodują, że Grupa Azoty nie otrzyma rekompensat. Obecnie analizujemy jaka będzie ich wysokość – poinformowała portal WysokieNapiecie.pl Monika Darnobyt, p.po. rzecznika spółki.
Mieć rekompensaty na miedź
Rekompensaty będzie mógł też dostać KGHM. Miedziowy koncern również dostał wsparcie od samorządów z całego regionu- podobnie brzmiące listy wysłały do Brukseli władze kilkunastu gmin, m.in. Polkowic i Legnicy.
Otrzymanie rekompensat będzie wymagało jednak większych starań. Intensywność pomocy spada z 85 proc. do stałej stawki 75 proc. – tyle kosztów pośrednich ETS mogą pokryć państwa.
Rekompensaty mają zależeć od przeprowadzenia i wdrożenia zaleceń audytów energetycznych. Państwa członkowskie zobowiązują się monitorować, czy beneficjenci wdrażają zalecenia zawarte w audycie tak, aby okres zwrotu z inwestycji nie przekraczał 3 lat, a koszty ich inwestycji „były proporcjonalne”. Druga opcja to ograniczenie śladu węglowego zużycia energii elektrycznej, aby co najmniej 30 proc. zużycia pokryć ze źródeł bezemisyjnych. Trzecim wyjściem jest zainwestowanie co najmniej 50 proc. kwoty pomocy w projekty, które prowadzą do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych „znacznie poniżej mającego zastosowanie wskaźnika wykorzystywanego do przydziału bezpłatnych uprawnień w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji”.
Nieefektywne technologie nie będą mogły być wspierane. Komisja nie opublikowała jeszcze wskaźników efektywności zużycia energii elektrycznej w odniesieniu do produktów, ani wskaźników emisji CO2 na jednostkę energii. Ma to zrobić do końca roku. Wytyczne wejdą w życie 1 stycznia 2021 r. i będą stosowane w latach 2021-2030. Państwa członkowskie, które zdecydują się na przyznanie pomocy państwa w formie rekompensaty kosztów pośrednich w ramach ETS, będą musiały zgłosić programy Komisji.
