Spis treści
Pompy ciepła zaliczyły spektakularny spadek cen. Wynika to przede wszystkim z ich uproszczonej budowy i masowej produkcji. Najprostsza pompa ciepła to po prostu klimatyzator włączony w trybie rewersyjnym. Urządzenia o mocy 2-3 kW można latem kupić w marketach budowlanych w cenie poniżej 2,5 tys. zł wraz z montażem i uruchomieniem. Za tę cenę mamy ogrzewanie powietrzne do małego pokoju lub naprawdę energooszczędnego domku. Klimatyzatory ogrzewają powietrze, a nie wodę. Podnoszą temperaturę w pomieszczeniu szybko, ale nie dają tak jak grzejniki efektu promieniowania – dlatego ma się poczucie, że w pomieszczeniu jest sucho. Stosuje się je często w małych budynkach użytkowanych okresowo – takich jak domki letniskowe, kioski, lub małe domy drewniane.
Niewiele bardziej skomplikowane są pompy powietrze-woda. Czołowi producenci klimatyzatorów zaadaptowali wiele ze swoich flagowych produktów dodając do nich moduły wodne. W ten sposób powstał mały ogrzewacz do wody, często nie różniący się z zewnątrz niczym od klimatyzatora. Pompy ciepła pracują najlepiej, jeśli mogą oddawać ciepło przy niskiej temperaturze, dlatego często łączy się je z ogrzewaniem podłogowym lub z klimakonwektorami (specjalnymi grzejnikami wyposażonymi w wentylator).
Czytaj także: Rewolucja w ogrzewaniu
Według oceny Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła PORT PC teraz pompy ciepła instalowane są w ok. 15 proc. nowych domów. W 2020 roku ma być to – według optymistycznego scenariusza – jedna czwarta. Instalacjom wykorzystującym powietrze sprzyja coraz cieplejszy klimat naszego kraju. Zimy stają się łagodne, z dominacją temperatur lekko powyżej zera. To idealne warunki pracy dla pomp ciepła, których moc i efektywność są wtedy najwyższe. Coraz więcej ludzi instaluje je jako podstawowe źródło ogrzewania, pozostawiając sobie kominki lub grzejniki elektryczne jako rezerwę na wyjątkowe mrozy.
Kosztowne ciepło z gruntu
Pompy ciepła mogą korzystać również z ciepła pobranego z Ziemi. W tym celu wierci się otwory o głębokości sięgającej 50 metrów w przypadku domowych urządzeń grzewczych lub nawet powyżej 100 metrów dla większych instalacji, takich jak w sklepach IKEA we Wrocławiu, Lublinie i Bydgoszczy. Podstawową zaletą korzystania z gruntu jest stabilna praca przez cały sezon. Już kilkanaście metrów pod ziemią temperatura pozostaje mniej więcej stała przez cały rok, więc urządzenie wytwarza dużo ciepła nawet przy największych mrozach. Przy niskich temperaturach pracują lepiej od powietrznych, a odprowadzając ciepło dodatkowo mogą wspierać działanie klimatyzacji.
Gruntowe pompy ciepła niewiele mają wspólnego z geotermią podhalańską lub islandzką – na niewielkiej głębokości Ziemia ma temperaturę 7-10°C. Pompowanie z niej ciepła ciągle wymaga istotnych ilości prądu. Odwierty są niezwykle kosztowne, przez co koszt inwestycji staje się bardzo wysoki. Z tego powodu gruntowe pompy ciepła mają bardzo długi czas zwrotu względem alternatywnych rozwiązań.
Pompy ciepła w przemyśle
Kolejnym coraz wyraźniejszym trendem jest rozwój specjalistycznych urządzeń, często projektowanych pod konkretną realizację dla klientów przemysłowych. Na Kongresie PORT PC w tym roku nagrodzono najciekawsze realizacje w tego typu obiektach. Wszystkie cztery najwyższe miejsca w konkursie zdobyły inwestycje wykorzystujące ciepło odpadowe. Powietrze lub woda wyrzucane z zakładu ma często wyższą temperaturę niż otoczenie, dzięki czemu pompy ciepła osiągają znacznie wyższe efektywności. Jak zauważa Paweł Lachman, prezes PORT PC, wielu przedsiębiorców nie ma pojęcia, że możliwe jest ogrzewanie do temperatur przekraczających 100°C. Przy okazji produkuje się chłód, który może być użyty do chłodzenia maszyn na linii produkcyjnej, serwerowni lub pomieszczeń pracy ludzi.
Czytaj także: Prosumenci poszkodowani przez liczniki energii
Przemyślna inwestycja
Bardzo ważne jest połączenie wymiany źródła ciepła z termomodernizacją. W nieocieplonych budynkach jednorodzinnych szczytowe zapotrzebowanie na ogrzewanie sięga 15-20 kW. Powietrzna pompa ciepła o tej mocy będzie kosztować ponad 20 tys. zł, a w dodatku prawdopodobnie przeciąży instalację elektryczną. Kompleksowa termomodernizacja ogranicza potrzeby nawet o dwie trzecie, dzięki czemu ogrzewanie pompą ciepła staje się możliwe.
W Polsce nie ma silnego wsparcia dla tej formy ogrzewania. Przemysł może liczyć na przychody ze sprzedaży białych certyfikatów. Indywidualni inwestorzy mogą otrzymać dotacje z programu Czyste Powietrze – najbiedniejsi do 90 proc. kosztów, pozostali odpowiednio mniej, a najbardziej zamożnych dofinansowanie będzie wypłacone w formie ulgi podatkowej.
Dobrym rozwiązaniem jest połączenie pompy ciepła z instalacją fotowoltaiczną pracującą w systemie „opustów”. Latem możemy produkować prąd do sieci korzystając ze Słońca, a zimą pobieramy 80 proc. tego prądu z powrotem, nie ponosząc dodatkowych kosztów. Na takie inwestycje są często dopłat do OZE, uruchamiane przez niektóre samorządy.
Czytaj także: Jak płacić mniej za ogrzewanie?
