Na wstępie pragniemy wyrazić głębokie uznanie i podziękowanie za dotychczasowe działania. Członkowie zrzeszeni w Izbie Gospodarczej Urządzeń OZE, reprezentującej ponad 120 podmiotów gospodarczych tj. producentów pomp ciepła, kotłów na biopaliwo stałe (pelet), miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń, wiatraków i komponentów, doceniają wysiłki Pani Minister w celu promowania zrównoważonych
i ekologicznych technologii. Dlatego w tym otwartym liście poruszamy kwestię ogłoszonych 10.05.2024 r. przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nowych zasad w Programie Czyste Powietrze i apelujemy o ich pilne zablokowanie.
Od ponad roku trwały konsultacje ze stroną społeczną, dotyczące zmian w regulaminie Listy ZUM i Programie Czyste Powietrze, w których udział brały takie Stowarzyszenia jak PORTPC, SPIUG, które zrzeszają większość importerów urządzeń grzewczych, jak również Izba Gospodarcza Urządzeń OZE. Od samego początku konsultacji znane były oczekiwania, co do zasad działania Programu i wszystkie strony miały blisko rok na przygotowanie się do nich. Co ciekawe, wtedy nikt propozycji, które ostatecznie zostały przyjęte nie kwestionował. Po kilku miesiącach, w okolicach stycznia udało się wypracować kompromisowe zmiany, które zostały ogłoszone przez NFOŚiGW 22 kwietna 2024 r. Zapisy te zostały bardzo pozytywnie odebrane, ponieważ ich celem jest ochrona beneficjentów Programu Czyste Powietrze przed nieuczciwymi praktykami niektórych importerów pomp ciepła.
Niestety, 10.05.2024 r. ukazał się komunikat na stronie NFOŚiGW, który zrujnował wypracowane zmiany w regulaminie. Niespełna dwa tygodnie po wprowadzeniu nowych zasad regulaminu PCzP, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej chce dopuścić zmiany, które kompletnie zmienią funkcjonowanie programu. Sprawa jest niezwykle bulwersująca, zwłaszcza że dotarły do nas sygnały, że MKiŚ ugięło się pod naciskiem organizacji promujących zagranicznych lobbystów.
Polski Rząd powinien kierować się polską racją stanu. Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Minister Krzysztof Bolesta otrzymali stosowne dokumenty, które wyraźnie wskazują na różne nadużycia związane z nadawaniem certyfikatów przez prywatne organizacje typu Keymark. Dopuszczenie rejestracji urządzeń na listę ZUM do Czystego Powietrza tzw. znaków jakości Keymark, EHPA Q i Eurovent spowoduje ponowne zalanie polskiego rynku pompami ciepła wątpliwej jakości oraz narażenie polskiego, nieświadomego całej sytuacji beneficjenta, na zakup urządzeń o zawyżonych parametrach.
Należy mieć świadomość, że znak KEYMARK jest dobrowolnym znakiem jakości wypromowanym przez prywatną firmę: DIN CERTCO GmbH Alboinstraße 5612103 Berlin Germany. W Europie funkcjonuje wiele podobnych znaków. Są też Eurovent -Belgia, KIWA – Holandia, NF Elec- Francja, AENOR – Hiszpania, EhpaQ-Niemcy, Atmo Label- Niemcy, Blue Angel -Niemcy, Certyfilat Miekinia-Polska. Nie jest to nic innego jak znak prywatnych firm, które promowane są jako znaki świadczące o jakości. Oczywiście są one płatne i dosyć kosztowne. W praktyce żadne organy państwowe/unijne nie sprawują nad nimi kontroli. Pełnią raczej role marketingową (a nie legislacyjną). Cześć znaków jakości potwierdzających wydajność (w tym wskazane w Decyzją NFOŚiGW z 10 maja) nie są wystarczające, aby uzyskać wpis na listę ZUM, ponieważ wymagają potwierdzenia tylko części danych normowych. Tylko laboratoria akredytowane prowadzące badania zgodnie z normami wskazanymi w Regulaminie ZUM, nad którymi kontrole sprawują funkcjonujące w każdym kraju członkowskim centra akredytacji (w Polsce PCA – Polskie Centrum Akredytacji) są gwarantem stałej jakości, rzetelności badań i porównywalności wyników, a co za tym idzie wysokiej, potwierdzonej jakości pomp ciepła wprowadzanych do obrotu na rynek Polski.
Należy zauważyć, że informowaliśmy NFOŚiGW o przypadkach pomp ciepła posiadających wskazane w decyzji NFOŚiGW z 10 maja znaki jakości, a mimo to nie posiadające deklarowanych parametrów, co stwierdziły kontrolne badania porównawcze w akredytowanych laboratoriach europejskich. Te przypadki obnażyły brak faktycznej kontroli nad procesem przyznawania tych znaków jakości i brak rzeczywistej kontroli danych wydajnościowych. Decyzja NFOŚiGW z 10 maja, podjęta ze świadomością w/w okoliczności, wprost doprowadzi do ponownego wpisania tych urządzeń na listę ZUM i kompromitacji Programu Czyste Powietrze.
Polscy producenci dołożyli starań i ponieśli ogromne koszty związane z certyfikacją swoich wyrobów
w europejskich laboratoriach akredytowanych. Branża polskich producentów oraz wielu innych rzetelnych europejskich producentów jest więc gotowa na przepisy obowiązującego regulaminu. Na terenie Unii Europejskiej działa kilkudziesięciu rzetelnych producentów, którzy potwierdzili jakość swych urządzeń w akredytowanych laboratoriach. Taka różnorodność produktów, jest wystarczająca, aby zapewnić swobodę wyboru dla konsumenta. Oponenci wprowadzonych zmian dysponują zwykle dużym kapitałem więc koszty rzetelnych badań w laboratoriach akredytowanych nie stanowią dla nich problemu. Przyczyna przeforsowania trzech znaków jakości jest całkiem inna. Można przypuszczać, że deklarowane przez importerów, parametry urządzeń mogą nie pokrywać się z dotychczas deklarowanymi, co przedstawi te produkty w złym świetle i obnaży patologie w nadużyciach. Fakt, że niektórzy importerzy mają problem z dostarczeniem certyfikatów z laboratoriów akredytowanych świadczy o tym, że obecny regulamin dobrze uszczelnia zasady przydzielania dotacji na pompy ciepła.
Każdy kraj członkowski UE prowadzi własną politykę i różne regulaminy dotacyjne, gdyż specyfika każdego rynku jest inna. Polska dotychczas prowadziła politykę „otwartych drzwi”, bez stosowania żadnych wymagań wobec pomp ciepła. To spowodowało, że byliśmy największym w Europie importerem niepotwierdzonej jakości i efektywności azjatyckich pomp ciepła. Pokłosiem tego jest to, że wielu beneficjentów Programu Czyste Powietrze zostało oszukanych i dziś zmaga się z „rachunkami grozy”, a zaufanie wobec źródeł ciepła jakimi są pompy ciepła mocno spadło. Ponadto istnieje obawa, że jeśli nie uzdrowimy systemu, to polski konsument na lata zniechęci się do technologii pomp ciepła w związku z coraz większą ilością przypadków ich nieprawidłowego działania.
Przepisy, które funkcjonują już od dawna wobec kotłów na biopaliwa stałe, w zapisie których każdy model kotła musi posiadać badania wykonane w akredytowanym laboratorium uporządkowały rynek tych urządzeń, których jakość jest na najwyższym poziomie.
Importerzy, zarówno kotłów na biopaliwa stałe jak i pomp ciepła, jeśli chcą, aby konsument otrzymał dotację na zakup ich urządzenia, powinni dostosować się do polskich wymagań regulaminu Czyste Powietrze. Zauważyliśmy jako IGU OZE, że niektórzy zagraniczni producenci bojkotują zasady regulaminu i specjalnie nie wpisują się na listę ZUM, aby sprawić wrażenie, że program może się załamać i tym samym wywrzeć presję na decydentach. Nic bardziej mylnego. Wg obecnie funkcjonujących zasad regulaminu na liście ZUM znajdzie się mniejsza liczba urządzeń, ale takich, wobec których nie będzie zastrzeżeń i nie będą narażać beneficjentów na problemy z eksploatacją i kosztami ogrzewania.
Zwracamy się z prośbą do Pani Minister o zmianę decyzji ogłoszonej 10 maja 2024 roku przez NFOŚiGW i pozostawienie obecnych zapisów regulaminu bez zmian, gdyż są one gwarancją ochrony dla przyszłych beneficjentów Programu Czyste Powietrze. Izba Gospodarcza OZE a wcześniej Stowarzyszenie Polskich Producentów Urządzeń OZE już od sierpnia 2022 roku zabiegają o wprowadzenie zmian w zakresie weryfikacji pomp ciepła i obecne badania jednej z pięciu w typoszeregu pompy ciepła jest i tak bardzo delikatną zmianą. Przypominamy, że kotły na pelet i kotły na zgazowanie drewna, aby mogły znaleźć się na liście ZUM muszą obowiązkowo wszystkie, posiadać raporty z badań wydane przez akredytowane laboratoria.
Działamy w imię uczciwej konkurencji, w interesie polskiego systemu energetycznego, ale i w interesie polskich konsumentów, których interes jest najważniejszy!!!
W związku z powyższym Izba Gospodarcza Urządzeń OZE apeluje o pilną zmianę decyzji NFOŚiGW.
W imieniu 120 polskich przedsiębiorstw „zielonych urządzeń”.
Dr Adam Nocoń – Prezes Izby Gospodarczej Urządzeń OZE
Zdzisław Kulpan – Dyrektor Departamentu Kontroli Jakości Rynku IGU OZE
