Jakie zmiany prawne czekają energetykę w 2015 roku?

Piąty rok z rzędu w zestawieniu zmian legislacyjnych czekających energetykę w kolejnych 12. miesiącach znajduje się kilka pozycji dobrze już znanych naszym czytelnikom. Z kolei te projekty, które opuściły zestawienia, w większości nie zostały uchwalone, a jedynie zastąpione „małymi” nowelami lub wyrzucone do kosza. Niestety ten rok, chociaż obfituje w wyjątkowo szeroki zestaw projektów ustaw, rozporządzeń i dyrektyw, które będą procedowane, ze względu na wybory parlamentarne w Polsce daje nieliczne szanse na wprowadzenie zmian.

Ustawa o OZE

To najistotniejsza ustawa, która w tym roku powinna się w końcu doczekać uchwalenia (chociaż jeden z wysokich menadżerów państwowego koncernu energetycznego niedawno założył się ze mną, że tak się nie stanie).

Na najbliższym posiedzeniu Sejmu (13-16 stycznia) posłowie z Komisji Nadzwyczajnej ds. Energetyki i Surowców Energetycznych mają jeszcze raz rozpatrzyć poprawki do projektu, które zgłosił poseł koalicji Artur Bramora (PSL), a które już raz zostały odrzucone. Zdaniem Andrzeja Czerwińskiego (PO), kierującego pracami komisji, koalicja ostatecznie zagłosuje wspólnie. Przełomu jednak nie należy się spodziewać. Poprawki posła Bramory w większości (oprócz preferencji dla większych biogazowni) zostaną najprawdopodobniej odrzucone.

Inteligentne sieci

Już nie w formie osobnej ustawy, ale nowelizacji Prawa energetycznego – to plan Ministerstwa Gospodarki na wprowadzenie przepisów regulujących m.in. sposób gromadzenia i przetwarzania danych z inteligentnych liczników oraz nakładających na dystrybutorów obowiązek ich instalacji u 80 proc. odbiorców do 2020 roku. Ustawa wprowadzić ma Operatora Informacji Pomiarowych, którego funkcje pełnić miałaby spółka córka PSE – Zarządca Rozliczeń. Pomysłowi nadal sprzeciwiają się jednak Ministerstwo Finansów i Rządowe Centrum Legislacji. Rozstrzygnięcie należeć będzie do premiera.

Przywileje górnicze

Z końcem roku traci moc ustawa z 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach  2008-2015. Ustawodawca powinien przyjąć nowe przepisy. Z naszych informacji wynika, że zmiany mogą być istotne ze względu na sytuację ekonomiczna państwowych kopalń i konieczność zmiany systemu wynagradzania (uzależnionego od wyników). Z jednej strony zdecydowane ruchy wymusza widmo upadku Kompanii Węglowej, a z drugiej hamuje je kalendarz wyborczy.

Rada Ministrów wczoraj zaakceptowała plan ratowania Kompanii Węglowej, który przedstawił pełnomocnik rządu ds. górnictwa Wojciech Kowalczyk. To wstęp do takich zmian dla wszystkich państwowych spółek górniczych.

Koncesje na obrót węglem

Szans na przyjęcie nie ma już inny projekt obliczony na pośpieszne ratowanie górnictwa – koncesje na przywóz węgla z zagranicy. Projekt został skrytykowany nawet przez pełnomocnika rządu i trafił do sejmowej zamrażarki.

Rozporządzenie jakościowe

Szybko, o ile w ogóle, nie zostanie także wprowadzone rozporządzenie regulujące jakość węgla. Przepisy, które miały uderzyć w importowany węgiel z Rosji w rzeczywistości były wymierzone w paliwo produkowane w Polsce (często o gorszych parametrach, niż importowane).

Walka z wiatrakami na 4 ustawy

W Sejmie są już cztery ustawy, które mogą ograniczyć lokowanie farm wiatrowych. Pierwszy projekt, złożony w 2012 roku przez posłów PiS, niedawno głosami m.in. PO, PSL i PiS został skierowany do dalszych prac w komisji. Jednak koalicja liczy, że w sejmowej zamrażarce doczeka końca kadencji.

Kolejny, w 2013 roku, skierował do Sejmu Prezydent. Projekt tzw. ustawy krajobrazowej traktuje elektrownie wiatrowe jako dominanty krajobrazowe, których lokowanie będzie zależało co do zasady od sejmiku wojewódzkiego, a nie gmin. Projekt nadal znajduje się w komisji i ma nieduże szanse na uchwalenie przed końcem kadencji Sejmu, chociaż nie jest przesądzone, czy z kontrowersyjnymi przepisami.

Trzecia – to projekt nowelizacji Prawa budowlanego. Zgodnie z propozycją farmy wiatrowe mają być lokowane jedynie na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z wyłączeniem możliwości lokalizacji ich na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. te pierwsze zostały stworzone dla niespełna jednej trzeciej terytorium kraju, co utrudni i wydłuży projekty inwestycyjne.

Posłowie PiS nadal widzą jeszcze szanse na zapisy ograniczające możliwości lokowania wiatraków w pobliżu domów w projekcie ustawy o OZE. Chociaż wielokrotnie pomysł odrzucało Ministerstwo Gospodarki, poseł Andrzej Czerwiński deklaruje, że na najbliższym posiedzeniu komisji temat jeszcze powróci. Jednak antywiatrakowe zmiany w ustawie o OZE są praktycznie pozbawione szans przyjęcia.

Korytarze przesyłowe

Szósty rok z rzędu toczą się prace nad przepisami o korytarzach przesyłowych, które mają ułatwić inwestowanie m.in. w sieci elektroenergetyczne, gazowe, ciepłownicze i ropociągi. Po krytyce opieszałości MG przez NIK, rząd przekazał projekt do Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, które ma doświadczenie m.in. ze specustawami drogowymi.

MIR chce, aby przepisy o korytarzach przesyłowych zostały przyjęte w nowotworzonym Kodeksie urbanistyczno-budowlanym, a nie osobnej ustawie – jak proponowało to MG. W projekcie kodeksu wszystkie newralgiczne kwestie – jak. m.in. algorytm wyliczania odszkodowania, czy uregulowanie stanu prawnego nieruchomości już zajętych pod sieci – zostały pominięte, a same przepisy o tworzeniu korytarzy infrastrukturalnych okrojone.

Ze względu na obszerność nowego kodeksu nie ma większych szans na jego skierowanie pod obrady rządu jeszcze w tym, a być może nawet przyszłym roku. Prace będą jednak trwać na poziomie komisji kodyfikacyjnej.

Regulacja jakościowa OSD

W tym roku URE powinno zakończyć prace nad zmianą sposobu wynagradzania dystrybutorów. Dotychczasowe taryfy kosztowe od 1 stycznia 2016 roku zastąpić mają taryfy jakościowe. Podstawą ich obliczania mają być parametry jakości dostaw energii, a nie uzasadnione koszty działania OSD, jak jest obecnie.

Wdrożenie REMIT

Na etapie rządowego komitetu nadal znajduje się inna nowelizacja Prawa energetycznego. Projekt ma pomóc w pełnym stosowaniu unijnego rozporządzenia REMIT (w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii).

Dzięki noweli przepisy, których celem jest zapobieganie manipulacjom np. poprzez udostępnianie informacji o pracy elektrowni najpierw traderom z własnej grupy kapitałowej, będą mogły być sprawniej egzekwowane przez Urząd Regulacji Energetyki, Komisję Nadzoru Finansowego i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Ustawa o efektywności energetycznej

Na etapie prac rządowych toczą się prace nad nową ustawą o efektywności energetycznej. Ostatni projekt został znacznie uproszczony. Nie zawiera m.in. mechanizmu opłaty zastępczej. Obniżono z 400 do 100 GWh wolumen zużycia energii od którego przedsiębiorcy będą musieli uczestniczyć w systemie.

Projekt trafił pod obrady Komitetu Spraw Europejskich Rady Ministrów 17 grudnia 2014 roku, jednak zgłoszono do niego kilka istotnych uwag. Zdaniem resortu skarbu brak mechanizmu opłaty zastępczej może uniemożliwić wykonanie obowiązku. Resort środowiska zaś sugeruje rezygnację z systemu certyfikatów i wsparcie efektywności energetycznej z pieniędzy zarządzanych przez NFOŚiGW.

Charakterystyka energetyczna budynków

9 marca 2015 roku wejdzie w życie ustawa o charakterystyce energetycznej budynków. Przy wynajmie i sprzedaży budynku czy lokalu jego właściciel będzie musiał przekazać świadectwo charakterystyki energetycznej. Jeżeli tego nie zrobi, nabywca będzie mógł to zrobić na jego koszt także po dokonanej transakcji.

Ustawa przewiduje obowiązek sporządzania świadectwa dla części budynków administracji publicznej.

Ustawa ma znaczenie dla ponad 100 tys. lokali i budynków sprzedawanych i ok. 300-400 tys. wynajmowanych każdego roku. Koszt sporządzenia świadectwa MIR określa na 70-350 zł dla mieszkania, 300-1000 zł dla domu jednorodzinnego i 500-5000 zł dla wielorodzinnego.

MIR nadal pracuje jeszcze nad rozporządzeniami do ustawy – m.in. regulującym wzory świadectw i protokołów, a także zasady weryfikowania wydanych świadectw i protokołów kontroli z urzędu oraz na wniosek (w ciągu 6 miesięcy), a nie jak dotychczas – dopiero w ramach postępowania o pozbawienie uprawnień.

Ulgi dla odbiorców wrażliwych

1 stycznia 2015 roku weszły w życie kolejne ustawowe zwolnienia dla odbiorców wrażliwych (uprawnionych do otrzymywania dodatku mieszkaniowego z opieki społecznej), o których ustawodawca wcześniej zapomniał. Od tygodnia decyzja o przyznaniu dodatku energetycznego jest zwolniona z opłaty skarbowej, a sam dodatek został zwolniony spod podatku dochodowego. Wcześniej opłata skarbowa nie była pobierana na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów.

Uwolnienia taryf nie będzie

Zbliżające się wybory i niechęć obecnego Prezesa URE do szybkiego uwolnienia taryf oznacza, że w tej sprawie nic się w tym roku nie zmieni. Ministerstwo Gospodarki ma w planach wprowadzenie przepisów, które umożliwią „ingerencję Prezesa URE na rynku energii symetryczną dla wszystkich uczestników i zapewniającą jednocześnie odpowiednią ochronę najsłabszych odbiorców”, ale daje sobie na to czas do 2017 roku. Można zakładać, że przynajmniej do tego momentu taryfy dla odbiorców energii w gospodarstwach domowych pozostaną regulowane, bo także Komisja Europejska nie specjalnie naciska na ich uwolnienie.

Odległe projekty „na 2015”

Resort gospodarki w projekcie programu działań wykonawczych nowej polityki energetycznej zawarł klika propozycji legislacyjnych, które chce przygotować jeszcze w tym roku, jednak w naszej ocenie mają one małe szanse na ujrzenie światła dziennego jeszcze w tym roku:

1. taryfy węzłowe – MG chce do końca roku przygotować analizę wprowadzenia taryf dystrybucyjnych uzależnionych od odległości instalacji wytwórczej od odbiorców
2. zasady integracji mikroinstalacji – powstać ma projekt przepisów regulujących sposób pracy mikroinstalacji w systemie elektroenergetycznym
3. regulacja DSR – resort chce przygotować osobne przepisy regulujące zarządzanie popytem na energię

PEP 2050

W tym roku Ministerstwo Gospodarki chce zakończyć prace nad nową polityką energetyczną kraju. Jej przyjęciu na razie przeszkadzają dynamiczna sytuacja na rynku węgla kamiennego i nowy pakiet energetyczno-klimatyczny UE. Wbrew pierwotnym planom rządu w PEP 2050 zaplanowano zwiększenie udziału OZE w krajowym miksie energetycznym po 2020 roku. Jak informowaliśmy już w OLE wcześniej, wskaźnik na 2030 rok może wynieść ok. 20 proc., wobec 15 proc. planowanych do osiągnięcia do końca tej dekady.

Krajowe plany

W harmonogramie na ten rok resort gospodarki ma jeszcze kilka rządowych planów:

1. Krajowy plan postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym,
2. Plan rozwoju zasobów ludzkich na potrzeby energetyki jądrowej,
3. Programu rozwoju górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2016-2020 z perspektywą do roku 2027 (program wykonawczy do Strategii  Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko)

Ograniczenia emisji ze średnich instalacji

Komisja Europejska będzie kontynuowała prace nad ograniczeniem emisyjności instalacji średniej wielkości. Dyrektywa MCP (ws. ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze średnich obiektów energetycznego spalania), dotycząca instalacji o mocy do 50 MW, nie znalazła się na – opublikowanej 16 grudnia – liście projektów wycofanych przez nową KE.

Pakiet energetyczno-klimatyczny

2015 rok będzie kluczowy dla unijnych planów ograniczania emisji CO2 i wzrostu udziału OZE w latach 2020-2030. W maju w Paryżu organizowany jest szczyt klimatyczny ONZ,  który ma przesądzić o kształcie systemu ograniczania emisji post-Kioto. Polska wywalczyła w konkluzjach unijnego szczytu, że od rozmów na arenie ONZ zależeć będzie także ostateczny kształt unijnego pakietu.

Jeżeli porozumienie w Paryżu nie zostanie podpisane, albo jego efekt będzie mało znaczący, Polski rząd będzie miał otwarte drzwi do renegocjacji nowego unijnego pakietu energetyczno-klimatycznego.

W tym roku Komisja Europejska będzie ponadto pracować nad projektami dyrektyw, które wdrożą postanowienia pakietu. Od ich kształtu będzie tak naprawdę zależało jak zostaną podzielone darmowe uprawnienia do emisji CO2, które ma otrzymać Polska po 2020 roku.