Na co dzień zazwyczaj słyszymy o wielkich projektach przesyłowych, jak połączenia międzysystemowe czy duże gazociągi krajowe. Tymczasem to siecią dystrybucyjną gaz dociera do olbrzymiej większości odbiorców. Jej budowa jest droga, uciążliwa, długotrwała i wcale nieoczywista od strony biznesowej. Odbiorców jest wielu, a ze względu na zalety gazu jako paliwa powinno być ich jak najwięcej. Tymczasem zużycie przeciętnego odbiorcy nie jest duże, a przesyłane wolumeny nie są znaczące.
Dodatkowo sektor dystrybucji gazu podlega regulacji. Z jednej strony gwarantuje to określony zwrot na zainwestowanym przez operatora kapitale, z drugiej strony, gdyby brać pod uwagę jedynie zyski, z łatwością można znaleźć mniej czaso- i kapitałochłonne obszary działalności.
Splot tych czynników: długi czas budowy, kapitałochłonność, oraz ewidentne korzyści, także środowiskowe, powoduje, że to idealny przykład działalności, która powinna być wspierana ze środków publicznych.
Bardzo ważnym źródłem wsparcia są fundusze UE z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. A instytucją, która obsługuje w tym obszarze projekty starające się o dofinansowanie jest w Polsce Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy (INiG–PIB).
Na mocy umowy z końca 2014 r. z ówczesnym Ministerstwem Gospodarki, INiG – PIB został Instytucją Wdrażającą POIiŚ w unijnej perspektywie budżetowej 2014-2020 w jednym obszarze, określanym, jako oś 7.1: „Rozwój inteligentnych systemów dystrybuowania, magazynowania i przesyłu gazu i energii elektrycznej”.
To INiG – PIB przyjmuje i rozpatruje wnioski, wybiera projekty, podpisuje umowy na dofinansowanie, monitoruje realizację i weryfikuje wykorzystanie wsparcia. Instytut prowadzi także działania informacyjne dla beneficjentów i wnioskodawców, a także prowadzi sprawozdawczość.
Największym operatorem systemu dystrybucyjnego jest należąca do Grupy Kapitałowej PGNiG Polska Spółka Gazownictwa sp. z o. o. (PSG). Na koniec września 2019 r. PSG miała niemal 190 tys. km sieci i prawie 7 mln odbiorców końcowych. Rocznie PSG buduje i modernizuje ok. 3 tys. km sieci dystrybucyjnej, przy czym na budowę przypada ok. 2,5 tys. km, reszta to modernizacje. Inwestycje te realizuje korzystając także z POIiŚ. Ale z funduszy tych korzystają także działający na mniejszą skalę niezależni operatorzy sieci dystrybucyjnych.
Skala wyzwań w sektorze dystrybucji gazu jest ogromna. W prawie 40% polskich gmin w ogóle nie ma dostępu do gazu. PSG w ramach własnego programu inwestycyjnego planuje kosztem 7,5 mld zł budowę prawie 5 tys. km sieci gazowych i 77 stacji regazyfikacji LNG.
Jak podkreśla Polska Spółka Gazownictwa, realizacja takich inwestycji, zwłaszcza w sieć wysokiego ciśnienia, to proces wieloletni, a pełne efekty działań będą widoczne dopiero za kilka lat.
Dotychczas PSG podpisała z INiG–PIB umowy na dofinansowanie 9 projektów, obejmujących budowę 440 km sieci za 570 mln zł. Unijne wsparcie wyniesie 227 mln zł, a więc niemal połowę planowanych wydatków. Pierwszy projekt z tej listy ma być ukończony za rok, ostatni – do końca 2023 r.
Jednym z niezależnych dystrybutorów, który również za pośrednictwem INiG–PIB korzysta z unijnego dofinansowania jest DUON Dystrybucja sp. z o.o. Dystrybutor zdobył wsparcie w wysokości 11,5 mln zł dla trzech projektów o wartości niemal 21 mln zł, w ramach których powstało m.in. 63 km sieci.
Jak podkreśla spółka, dofinansowanie nie jest dla niej decydującym czynnikiem inwestycji w sieć dystrybucyjną, bo takie 
przedsięwzięcie zawsze jest poprzedzone dokładną analizą ekonomiczną. Jednak w przypadku trzech projektów DUON Dystrybucja z dofinansowaniem, był to czynnik decydujący, bez którego projekty nie byłyby rentowne dla spółki. Pozyskanie dotacji ułatwia podjęcie ostatecznej decyzji inwestycyjnej i pozwala na realizację projektów, które bez dofinansowania balansują na granicy rentowności. Dofinansowanie pozwalało na zaoferowanie klientom korzystniejszych warunków sprzedaży, co ułatwiało ostateczną decyzję inwestycyjną.
Spółka podkreśla, że prowadzi wiele inwestycji w sieć dystrybucyjną i wszystkie muszą charakteryzować się rentownością oczekiwaną przez właścicieli. W przypadku trzech projektów DUON Dystrybucja realizowanych w ramach POIiŚ, bez dofinansowania inwestycje te nie osiągnęłyby rentowności pozwalającej na ich realizację – zaznacza. W ostatecznym rozrachunku przełożyłoby się to na niższe tempo planowanych kolejnych inwestycji.
Przykład ten pokazuje znaczenie wsparcia z UE dla inwestycji, których naturalny charakter czyni rentowność problematyczną, a jednocześnie niosą one znaczące korzyści – dla środowiska, jakości życia, itp. Bez atrakcyjnego wsparcia kapitałowego, czyli np. dotacji ze środków UE, kierujący się oczekiwaniem odpowiedniego zwrotu na kapitale inwestor albo takiego projektu nie zrealizuje, albo zajmie mu to więcej czasu.
Artykuł jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Pomocy Technicznej Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
