Spis treści
Lasy odczuwają skutki zmian klimatu; dotychczasowe działania związane z gospodarką leśną nie są już wystarczające. Dlatego Lasy Państwowe, jako organizacja społecznie odpowiedzialna, angażują się w zieloną transformację polskiej gospodarki. Realizowane są nie tylko działania służące adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu, lecz także inicjatywy mające na celu przeciwdziałanie ich przyczynom. Rozwiązania z zakresu gospodarki zeroemisyjnej wprowadzane są w różnych obszarach działalności Lasów Państwowych: infrastrukturze, produkcji czy transporcie. Implementacji tego strategicznego podejścia służą trzy projekty rozwojowe: „Las Energii”, „Lasy Węglowe” oraz „Podnoszenie efektywności energetycznej budynków w PGL LP”.
Czym są „Lasy Węglowe”?
Jednym z dwóch celów projektu „Lasy Węglowe” jest zwiększenie potencjału pochłaniania dwutlenku węgla przez lasy. Wszystkie rośliny, także drzewa, pochłaniają CO2 z powietrza w procesie fotosyntezy i przekształcają przy udziale światła w materię organiczną. Chodzi jednak o to, aby zwiększyć akumulację węgla organicznego dzięki realizacji dodatkowych działań, takich jak przykładowo: wprowadzenie piętra podszytu, urozmaicanie składu gatunkowego lasów, zalesienia gruntów nieleśnych czy zmiana procesu przygotowania gleby przed odnowieniem lasu (aby ograniczyć uwalnianie CO₂). Działania te realizowane będą na ponad 50 tys. ha obszarów leśnych.
Drugim realizowanym działaniem jest liczenie śladu węglowego organizacji oraz śladu węglowego produktów.
Emisje policzone
Istotnym krokiem w kierunku dekarbonizacji każdej organizacji jest uzyskanie wiedzy o źródłach emisji i ich wielkości. Dlatego w ubiegłym roku podjęto decyzję o policzeniu śladu węglowego (całkowitej emisji gazów cieplarnianych wytworzonych bezpośrednio lub pośrednio przez Lasy Państwowe). Emisje zostały obliczone zgodnie z międzynarodową metodyką obliczania emisji dla przedsiębiorstw stworzoną w ramach GHG Protocol. Pierwszą taką kompleksową analizę wykonano dla zakresu 1. i 2. emisji z roku 2023 r. Dane dotyczące śladu węglowego były zbierane od wszystkich (469) jednostek LP. Do zgromadzenia i analizy danych zbudowano dedykowaną aplikację; cały trwający ok. 6 miesięcy proces prowadziło Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych. Podczas analizy danych i obliczania śladu węglowego korzystano z wsparcia zewnętrznej firmy doradczej.
Ślad węglowy Lasów Państwowych w roku 2023 wyniósł 65,4 tony CO2e (ekwiwalentu CO2 w ujęciu market-based). Określenie market-based odnosi się do ilości emisji obliczonej na podstawie wskaźnika emisyjności publikowanego przez konkretnego sprzedawcę energii. W ujęciu location-based (czyli na podstawie średniego wskaźnika emisyjności dla Polski, który przedstawia faktyczną wielkość emisji powstałych na terenie kraju, publikowanego przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami) ślad węglowy Lasów Państwowych w tym samym okresie wyniósł 60,6 ton CO2e.
Najwięcej emisji w zakresie pierwszym (emisji bezpośrednich) pochodziło z paliw transportowych; w zakresie drugim (emisji pośrednich) – z energii elektrycznej. Pod względem obszarów powstawania emisji za ich największą część odpowiadały nieruchomości: ponad 71%. Pojazdy, drugie w kolejności, były źródłem 28% emisji gazów cieplarnianych, natomiast narzędzia i maszyny specjalistyczne wygenerowały ok. 1% zeszłorocznych emisji.
Co robią Lasy Państwowe, żeby obniżyć swój ślad węglowy?
Wyniki pierwszego raportu nt. śladu węglowego LP wskazują, że – aby ograniczyć emisje – Lasy Państwowe muszą w pierwszej kolejności skupić się na poprawie efektywności energetycznej budynków. Organizacja nie czekała jednak z założonymi rękoma na wyniki raportu: od 2017 r. w LP realizowane są działania obejmujące m.in. audyty energetyczne budynków, modernizację systemów grzewczych, poprawę parametrów przenikalności cieplnej budynków, budowę instalacji OZE i magazynów energii itp. Dzieje się to w ramach projektu „Podnoszenie efektywności energetycznej budynków w PGL LP”.
Podobne kroki zostały podjęte w obszarze modernizacji floty. Aby obniżyć emisje pochodzące ze spalania paliw kopalnych, Lasy Państwowe od kilku lat wymieniają pojazdy spalinowe na elektryczne. Ponadto organizacja inwestuje w instalacje OZE, zasilane głównie energią słoneczną. Ww. zadania są częścią innego projektu – „Las Energii”.
Dzięki ww. inwestycjom produkcja energii we własnych instalacjach, przede wszystkim fotowoltaicznych, wyniosła w zeszłym roku 3 303,6 MWh.
Oprócz wspomnianych powyżej – leśnicy podejmują wiele innych inicjatyw dekarbonizacyjnych takich jak m.in.: zakupy zielonej energii od zewnętrznych dostawców (w 2023 r. zakupiono 3 661 MWh takiej energii) czy edukacja wewnętrzna, polegająca w szczególności na prowadzeniu szkoleń dla pracowników LP i promocji dobrych praktyk m.in. w oszczędnym gospodarowaniu energią.
Co dalej?
Lasy Państwowe będą mierzyć swoje emisje co roku. W przyszłości analiza zostanie rozszerzona o obliczenie śladu węglowego produktów LP „od kołyski do bramy” – już trwają prace przygotowawcze w tym zakresie. Lasy Państwowe jako główny dostawca drewna w Polsce liczą się z tym, że coraz więcej nabywców drewna jest zobowiązanych do wykazywania działań związanych z obliczaniem oraz niwelowaniem śladu węglowego. Aby zrealizować swoje cele, poszukują oni dostawców produktów z policzonym albo niskim śladem węglowym. Zatem zmierzenie, a następnie obniżanie emisji związanych z produkcją drewna jest istotne dla Lasów Państwowych. Działa tu podobny mechanizm rynkowy, jak w przypadku certyfikatów typu FSC/ PFSC.
Planowane jest certyfikowanie i realizowanie działań mających na celu zwiększenie pochłaniania oraz zmniejszenie emisji CO2 zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (CRCF: Carbon Removal Certification Framework), ustanawiającym unijne ramy certyfikacji usuwania dwutlenku węgla, które jest obecnie opracowywane. Harmonogram prac UE przewiduje, że rozporządzenie powinno wejść w życie jeszcze w 2024 r. Po uregulowaniu przepisów unijnych oraz wdrożeniu dokumentów na poziomie krajowym Lasy Państwowe przystąpią do uzyskania certyfikacji i sprzedaży kredytów węglowych.
Więcej szczegółów na temat „Lasów Węglowych” i innych inicjatyw dekarbonizacyjnych Lasów Państwowych znaleźć można pod adresem https://lasydlaklimatu.lasy.gov.pl/.
