Spis treści
W 1999 izraelski premier Ehud Barak po raz pierwszy zezwolił na poszukiwania obszaru morskiego przy Gazie, a Autonomia Palestyńska sprawująca wówczas kontrolę zarówno nad Strefą Gazy jak i na Zachodnim Brzegu Jordanu przyznała British Gas (BG) prawa do poszukiwań. Już w 2000 roku BG odkryła złoża gazowe Marine 1 i Marine 2 w odległości około 30 km od wybrzeży na głębokości 600 metrów.
Od tego czasu projekt był wstrzymany. Po przejęciu firmy British Gas przez Shell w 2016 r. nowe podmioty tj. Consolidated Contractors Company i Palestyński Fundusz Inwestycyjny nabyły udziały Shell w tych polach, przy czym każda ze stron posiadała po 50%. Firma Shell miała być operatorem, który to złoże uruchomi.
Sytuacja skomplikowała się po przejęciu przez Hamas kontroli nad Gazą w 2007 r. Kiedy rywalizujące z Hamasem władze Autonomii Palestyńskiej (Fatah) ogłosiły w październiku 2022 r., że zostanie utworzony zespół w celu zawarcia porozumienia z Egiptem w sprawie tych złóż, Hamas oskarżył Autonomię Palestyńską, iż nie ma kompetencji do otrzymania dokumentacji dotyczącej gazu, biorąc pod uwagę jej zaangażowanie „w przypadki korupcji i marnowania pieniędzy”.
Jeszcze w zeszłym roku Izrael twierdził, że tak naprawdę 70 % zasobów złoża Marine 2 jest po jego stronie. Jakiekolwiek inwestycje w nową platformę wymagałyby obustronnego uznania granic morskich, co jest mało prawdopodobne, biorąc pod uwagę jego twarde stanowisko rządu Izraela, wykluczające ustępstwa wobec Palestyńczyków.
Banki finansujące tego typu inwestycje najpierw żądają uregulowania prawnego granic morskich a nigdy nie było formalnego porozumienia wyznaczającego niezależną wyłączną strefę ekonomiczną dla Gazy.
Ile gazu w Gazie?
Ile naprawdę jest złóż gazu na morzu w pobliżu obszaru Gazy? Wiadomo, że 23 lata temu firma British Gas zidentyfikowała złoże Gaza Marine o prawdopodobnych zasobach ok 28 – 32 mld m3 ale nie jest jasne ile z tego jest geologicznie wydobywalne.
Zakładając (co dla zasobów morskich jest uzasadnione), że zasobów wydobywanych będzie połowa np. 15 mld m3 a z tego wydobycie może być na poziomie 1 mld m3 rocznie (po dodatkowych odwiertach) to ewentualny dochód ze sprzedaży gazu, pomniejszony o koszty jego wydobycia ( w tym koszty finansowe) może wynieść najwyżej 60 mln dolarów rocznie.
Jeśli dodatkowo część tego gazu np. 10-20 % trafiłaby na ląd do Gazy, to możliwe jest uruchomienie tam produkcji np. nawozów na eksport czy bloku energetycznego kilkaset MW.
Izrael gazową potęgą
Izrael wydobył w zeszłym roku 22 mld m3 gazu czyli więcej niż rocznie zużywa Polska. Sam zużywa ok 10 mld m3 a 12 mld m3 eksportuje do Jordanii i Egiptu. Znajdujące się pod dnem morza złoża izraelskie są obliczane na 223 mld m3 (Tamar) i ok 600 mld m3 (Lewiatan).
Trwają próby uzyskania zgody na znacznie większy eksport (np. poprzez zakontraktowanie statku skraplającego ten gaz ). Jednak opozycja w Izraelu przeciwko zwiększeniu wydobycia jest potężna (także w kręgach obecnego rządu). Rząd Izraela wydał co najmniej 2,2 mld USD na zakup korwet i łodzi podwodnych dla ochrony swoich złóż, ale nie widać obecnie szans na nowe inwestycje eksportowe.
Gazowe apetyty rosną
W regionie są też trzy istotne złoża, na które warto zwrócić uwagę. Pierwsze to Sidon-Qana – tutaj rozpoczyna się już eksploatację a firma, która ją realizuje będzie dzielić dochody między Liban (czyli Hezbollah- sic!) i Izrael. To złoże (na granicy obszarów morskich dwóch krajów) to tylko 100 mld m3 – chyba, że dalsze badania zwiększą jego zasobność.
Kolejne to złoża egipskie (też morskie o nazwach Zohr, Nargis, Bashrus), prawdopodobnie łącznie ponad 900 mld m3 ale zapotrzebowanie Egiptu na gaz jest tak duże, iż nie zobaczymy z nich jakichś istotnych wielkości eksportu LNG.
Złoże cypryjskie jest na granicy obszarów ekonomicznych z Izraelem. Jest to złoże nazywane Aphrodite-Yishai i ma ponad 200 mld m3. Jednakże trudno nazwać je „złożem” gdyż na razie nie ma jasnych perspektyw na jego wydobycie i nie wiadomo ile uda się z niego naprawdę wydobyć gazu i kiedy. Ponadto wymaga ono formalnego porozumienia dwóch rządów i zakupu stosunkowo kosztownej platformy.
Na obszarach morskich Syrii jest prawdopodobnie nawet 230 mld m3 gazu lub więcej ale nikt jeszcze nie udokumentował złóż. Są to tylko szacunki amerykańskiej agencji USGS. Na lądzie Syrii są niewielkie złoża gazu, które wyglądają jak początek linii idącej w kierunku Libanu i prawdopodobnie połączonej strukturalnie z odkrytym złożem Sidon Qana.
Co mają Izraelczycy do palestyńskiego gazu
Obawy polityków izraelskich nie dotyczą stosunkowo niewielkiego złoża Gaza Marine. Miałoby ono znaczenie gospodarcze, ale nie jest to jakiś wielki projekt.
Obawy polityków izraelskich nie dotyczą stosunkowo niewielkiego złoża Gaza Marine. Miałoby ono znaczenie gospodarcze, ale nie jest to jakiś wielki projekt.
Przykłady ponad dwudziestoletniej historii odkryć złóż w tym rejonie wskazują, że gdyby Strefa Gazy uruchomiła to pierwsze złoże, to mając pieniądze od razu przeznaczyła by ich część na dalsze badania obszarów morskich.
To jest totolotek, ale akurat tutaj to gra o dość dużym prawdopodobieństwie wygranej. Wyobraźmy sobie nagle odkrycie kolejnego złoża gazu na poziomie 500 mld m3 w obszarze morskim obok Gazy.
To czego się naprawdę boją politycy izraelscy to strategiczne wzmocnienie swoich przeciwników.
Piotr Syryczyński – analityk techniczny, w 1999 negocjował zasady działania i statut organizowanej Giełdy Energii, 2000 – 2003 wiceprzewodniczący RN PSE S.A., doradzał w zakresie polskiego rynku gazu, taryf dla nowego terminala LNG, a także projektów w Kazachstanie (w tym elektrowni nad jeziorem Bałchasz). Doradca techniczny i środowiskowy instytucji finansujących przy wielu projektach infrastrukturalnych i energetycznych w Polsce i na Morzu Bałtyckim w latach 2002-2005, 2009-2011 oraz 2015 – 2021.
