Spis treści
Rząd szuka sposobu, by zwiększyć liczbę domów wielorodzinnych z OZE. Prosument zbiorowy, wprowadzony rok temu po to, by mieszkańcy bloków mogli wspólnie korzystać z własnej zielonej energii, nie sprawdził się. Rozwiązanie jest skomplikowane, a rozliczanie energii na zasadach net-billingu nie daje przewidywalności dotyczących oszczędności na rachunkach za prąd. W dodatku trudno jest przekonać wszystkich lokatorów wielorodzinnego budynku do korzystania z fotowoltaiki. Właściciele i zarządcy nieruchomości widzą nadal potencjał w inwestycjach w OZE, potrzebują jednak zmian w systemie rozliczeń.
W projekcie zmiany ustawy o OZE, która trafiła właśnie do Sejmu, znalazły się przepisy o prosumencie lokatorskim, które zakładają wprowadzenie nowego sposobu rozliczeń energii elektrycznej dla części wspólnych budynków wielolokalowych. Autorem jest Ministerstwo Rozwoju i Technologii, które argumentuje, że OZE mogą rozwiązać problemy z wysokimi rachunkami za energię i jednocześnie przyczynić się do obniżek czynszu. Zmiany, gdyby projekt sprawnie przeszedł przez parlament, mają szansę wejść w życie w tym roku.
Prosument lokatorski
Chodzi przede wszystkim o to, by wspólnoty, spółdzielnie mieszkaniowe czy TBS-y mogły wykorzystać całość pieniędzy, jakie zyskają za wyprodukowaną własną energię. Obecne przepisy dotyczące net-billingu przewidują, że niewykorzystana nadwyżka pieniędzy na koncie prosumenta jest po roku zwracana tylko do wysokości 20 proc., a reszta przepada. Ten przepis nie będzie stosowany w przypadku prosumenta lokatorskiego.
– W budynkach wielolokalowych dla części wspólnych już obecnie można rozliczać energię elektryczną w formie tzw. prosumenta energii odnawialnej, czyli prosumenta indywidualnego. Natomiast należy wyraźnie podkreślić, że prosument lokatorski zakłada możliwość zmiany formy otrzymywanego wynagrodzenia za energię. Forma wynagrodzenia w postaci obniżenia rachunków za energię przez sprzedawcę, jak jest dzisiaj, będzie mogła zostać zmieniona na comiesięczny przelew wartości tej energii, w formie pieniężnej, na wskazane konto. Wartość energii będzie określana na podstawie rynkowej miesięcznej ceny tej energii. Oczywiście w przypadku energii wytworzonej i zużytej w tej samej godzinie, nie będzie obowiązku uiszczania za nią opłat, w tym opłat dystrybucyjnych zmiennych – tak, jak jest w przypadku rozliczania innych prosumentów indywidualnych – mówi Arkadiusz Borek, prezes zarządu Instytutu Gospodarki Nieruchomościami.
Jak dodaje, w porównaniu z prosumentem indywidualnym prosument lokatorski musi dodatkowo spełniać cztery warunki: przyłączyć mikroinstalację za układem pomiarowo-rozliczeniowym części wspólnej budynku wielolokalowego, mikroinstalację musi umiejscowić na tym budynku (na dachu, elewacji, balkonach), przy czym moc mikroinstalacji nie może być większa niż moc przyłączeniowa całego budynku (części wspólnej i lokalowej razem) a ponadto budynek musi mieć przeważającą funkcję mieszkalną.
Net billing w blokach
– Wprowadzenie opcji zmiany formy wynagrodzenia pozwoli na bezpośrednie wykorzystanie zgromadzonych środków pieniężnych na potrzeby danego budynku, np. remonty lub obniżenie czynszów lokatorów. Ponadto, pozwoli to na zamontowanie instalacji OZE o większej mocy, aniżeli zapotrzebowanie części wspólnej, ponieważ nie będzie ryzyka, że część wynagrodzenia za energię przepadnie, tak jak ma to obecnie miejsce w sytuacji nierozliczenia wprowadzonej do sieci energii w okresie 12 miesięcy. Pozostałe zasady rozliczenia pozostają takie same, jak zasady dotyczące innych prosumentów energii odnawialnej, czyli prosumentów indywidualnych – uważa Arkadiusz Borek.
Według projektu, nadwyżki z konta prosumenckiego będą szły wyłącznie na rozliczenie energii elektrycznej i/lub obniżenie opłat czynszowych, w tym także w innych budynkach o przeważającej funkcji mieszkalnej, których części wspólne są zarządzane przez tego prosumenta. Pieniądze z depozytu prosumenckiego byłyby przelewane prosumentowi lokatorskiemu na koniec okresu rozliczeniowego.
Prosumentem lokatorskim będzie można zostać niezależnie od czasu przyłączenia mikroinstalacji, po złożeniu stosownego wniosku do sprzedawcy energii, natomiast sprzedawca będzie zobligowany do zmiany formy rozliczeń najpóźniej od drugiego miesiąca po miesiącu, w którym złożono wniosek. Zawsze też będzie można powrócić do standardowych rozliczeń net-billingu.
Grant OZE czyli sukces programu KPO
Do inwestycji w OZE na budynkach wielorodzinnych ma też przekonać dostępne od lutego dofinansowanie, które pokrywa 50 proc. kosztów inwestycji w instalację OZE, niezależnie od jej mocy. Dofinansowanie przysługuje także przy zwiększeniu mocy instalacji o co najmniej 25 proc.
Czytaj także: Spółdzielnie i wspólnoty dostaną wyższe dotacje do OZE
Już po kilku tygodniach od ogłoszenia naboru minister Waldemar Buda ogłosił sukces programu. Według stanu na 20 kwietnia wpłynęło do BGK złożono 913 wniosków na kwotę wsparcia 61 mln zł. W budynkach objętych wnioskami znajduje się prawie 60 tys. mieszkań.
Program realizuje Bank Gospodarstwa Krajowego, teraz w ramach prefinansowania Krajowego Planu Odbudowy.
Magazyny pomogą prosumentom zagospodarować energię
W KPO przewidziano także dofinansowanie do magazynów energii, ale ten program jeszcze nie ruszył.
– W ramach konsultacji programów pomocowych z KPO zaproponowaliśmy wprowadzenie dopłat do magazynów energii elektrycznej dla wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, by poprawić opłacalność inwestycji w fotowoltaikę na budynkach wielorodzinnych i rozwinąć rynek magazynów energii. Takie dopłaty już są w przypadku prosumenta indywidualnego w programie Mój Prąd, więc podobne wsparcie na poziomie 50 proc. kosztów magazynu energii powinno zostać skierowane jeszcze w tym roku także do właścicieli i zarządców nieruchomości. W przedstawionym naszym założeniu w pierwszym etapie tego programu kwotą dotacji 123 mln euro będzie można wesprzeć 327 040 magazynów o mocy i pojemności pojedynczego magazynu w technologii bateryjnej litowo-jonowej 50 kW/100 kWh lub inaczej to ujmując 163 520 kW/327 040 kWh – mówi Krzysztof Kochanowski, wiceprezes Polskiej Izby Magazynowania Energii.
Gdzie są spółdzielnie energetyczne w Polsce?
Zdaniem Arkadiusza Borka, potrzebne są jednak znacznie większe zmiany w ustawie o OZE. – Niestety prosumeryzm nadal będzie „kulawy” jeżeli z ustawy OZE nie zostaną natychmiast wykreślone szkodliwe zapisy dla naszej gospodarki i milionów mieszkańców naszego kraju. Mam tutaj na myśli wprowadzone całkowicie bezzasadnie ograniczenia związane z możliwością tworzenia i prowadzenia działalności przez spółdzielnie energetyczne jedynie na obszarze gmin wiejskich lub miejsko-wiejskich w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej lub na obszarze nie więcej niż 3 tego rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze sobą. Czyli jednym słowem miliony mieszkańcy spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz tbsów znajdujących się na typowych terenach miejskich zostali całkowicie pozbawieni możliwości zakładania spółdzielni energetycznych i zarabiania w ten sposób na wytworzonej energii elektrycznej i cieplnej. Tysiące takich spółdzielni energetycznych założonych przez mieszkańców miast skutecznie i z zyskiem funkcjonuje już w innych krajach UE, ale niestety nie w Polsce. Dodam tutaj istotną informację, że spółdzielnie energetyczne mogą liczyć w najbliższym czasie na olbrzymie dotacje krajowe i unijne oraz preferencje z tytułu uczestnictwa w „rozproszonej energetyce obywatelskiej” – wskazuje prezes Instytutu Gospodarki Nieruchomościami.
Czytaj także: Klastry i społeczności energetyczne dostaną większe wsparcie
W skierowanym do Sejmu projekcie zmiany ustawy o OZE zmieniono niektóre przepisy dotyczące spółdzielni energetycznych, m.in. rozszerzono działalność spółdzielni o produkcję z OZE ciepła, biogazu, biometanu. Do końca 2025 r. obniżono też próg wykorzystania energii na potrzeby własne. W prawie energetycznym dodano przepisy dotyczące obowiązku przyłączania OZE w spółdzielniach energetycznych, po spełnieniu kilku warunków. Jak czytamy w uzasadnieniu i ocenie skutków regulacji, celem zmian jest poprawa warunków dla rozwoju energetyki rozproszonej ne terenach wiejskich. W wykazie Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa widnieje 8 spółdzielni energetycznych. W Niemczech takich spółdzielni jest około tysiąc, są też popularne w innych krajach europejskich.
