Spis treści
Spór między Westinghouse a koreańskim KHNP o to, czy Koreańczycy mogą bez pytania kogokolwiek o zgodę sprzedawać swoje elektrownie atomowe za granice zawitał do Polski. Na początek przypomnijmy o co chodzi. Otóż dawno, dawno temu raczkujący dopiero w atomie Koreańczycy kupili technologię amerykańskiej firmy Combustion Engineering tzw. System 80. Na jego bazie stworzyli dwie generacje własnych reaktorów. Pech chciał, że CE zostało przejęte przez ABB, a później atomowa część tej firmy została kupiona przez WEC. No i Westinghouse twierdzi, że ma prawa do koreańskiej technologii i Koreańczycy muszą pytać firmę o zdanie, jak chcą coś sprzedać za granicę.
Nad Wisłę zawitał prezes Westinghouse Patrick Fragman i stwierdził, ni mniej ni więcej, że raczej nie potrafi sobie wyobrazić, iż Polska państwo praworządne, pozwoliłoby sobie na koreańską technologię, której transfer łamie międzynarodowe prawo ochrony własności intelektualnej i amerykańskie przepisy eksportowe.
Sam projekt PGE, ZE PAK i KHNP określił jako „wirtualny”, „niewiarygodny” i stwierdził, że nigdy nie powstanie. A także przypomniał, że w amerykański sąd już się zajmuje pozwem WEC przeciwko Koreańczykom, co nie pozostawia zbyt wiele pola do negocjacji z nimi.
Koreańczycy natychmiast się odgryźli, KHNP ogłosiło w dyplomatyczny sposób, że Fragman jest daleki od prawdy. Nieprawidłowe są stwierdzenia, które wskazują, że KHNP naruszyło prawa własności intelektualnej Westinghouse, oraz nie może eksportować własnej technologii jądrowej do Polski bez uprzedniej zgody Westinghouse. Nie ma żadnych przeszkód dla realizacji projektu elektrowni jądrowej przez KHNP w Polsce – takie jest stanowisko koreańskiego koncernu, który zaznaczył przy okazji, że nie jest prawdą, jakoby musiał uzyskać zgodę Westinghouse na eksport technologii do Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
A jeśli chodzi o działania prawne, to Koreańczycy nie pozostają dłużni i pozwali WEC przed arbitraż w Korei. To prawdopodobnie dopiero pierwsze potyczki w sporze, który się zaostrza, w miarę jak firmy będą rywalizować o kolejne lukratywne rynki.
Prąd z ukraińskiej atomówki coraz bliżej
W perspektywie nadchodzącego uruchomienia połączenia z systemem elektroenergetycznym Ukrainy Rzeszów-Chmielnicka PSE opublikowało zasady udostępniania zdolności przesyłowych i przetargów na tym synchronicznym połączeniu, w obie strony.
Przetargi PSE będą odbywać się co miesiąc w formule explicit, będą dotyczyć zdolności przesyłowych na odcinku Rzeszów-granica. Oddzielne przetargi przeprowadzać będzie Ukrenergo na ukraiński odcinek.
Terminu uruchomienia połączenia jeszcze nie podano. Rzeszów-Chmielnicka będzie pierwszym w pełni synchronicznym połączeniem polskiego i ukraińskiego systemu. Po wybuchu wojny Ukraina zsynchronizowała się z obszarem kontynentalnej Europy poprzez połączenia ze Słowacją, Węgrami i Rumunią. Na początku kwietnia rząd Ukrainy odblokował możliwość eksportu prądu, zakazanego w październiku 2022 z powodu serii ataków. W maju dostępna moc na połączeniach CEN z Mołdawią i Ukrainą ma zostać podniesiona do 1050 MW.
PSE tnie fotowoltaikę
W niedzielę 23 kwietnia operator systemu przesyłowego PSE po raz pierwszy w historii polecił redukcję produkcji farm fotowoltaicznych przyłączonych do sieci średnich napięć. Powodem była nadprodukcja źródeł odnawialnych, przy niskim, weekendowym zapotrzebowaniu.
Redukcje mocy farm fotowoltaicznych były rzędu 3 GW, przy jednoczesnym eksporcie sięgającym momentami poziomu 2,5 GW. Tym razem operator raczej nie redukował produkcji przyłączonych do sieci przesyłowej farm wiatrowych, co w przeszłości zdarzyło się już trzykrotnie. Sięgnął jednak do podłączonych do sieci o napięciu niższym niż 110 kV farm fotowoltaicznych.
Sytuacja prawdopodobnie powtórzy się w ciągu długiego majowego weekendu, kiedy znów popyt na energię będzie niski, a spodziewana generacja OZE – wysoka.
AggregateUE na kłopoty z gazowymi monopolami?
Komisja Europejska uruchomiła AggregateEU – platformę agregującą popyt na gaz i kojarzącą chętnych na zakup z chętnymi gaz sprzedać. Platforma służy kojarzeniu, a nie zawieraniu transakcji, te będą już zawierane pomiędzy jej uczestnikami. Głównym jej zadaniem, jak przekonują urzędnicy KE, jest zachęcenie jak największej liczby firm, które dotychczas nie kupowały na własną rękę gazu, do zdobywania go samodzielnie, albo z pomocą działających na platformie agregatorów popytu. Minimalny popyt, jaki można złożyć na platformie to 5 GWh miesięcznie, albo w przypadku LNG – 300 GWh, czyli 1/3 ładunku przeciętnego gazowca. Potrzebujący mniej mogą skorzystać właśnie z agregatorów, którzy zbiorą oferty zakupu i poszukają sprzedawcy. Pierwsza sesja na AggregateEU jest zaplanowana na 2 maja.
Ciekawe, czy ten pomysł pomoże odbiorcom biznesowym wyzwolić się nieco z kleszczy wielkich, dominujących w szeregu państw UE krajowych dostawców, którzy liczą sobie sowite marże od gazu, sprzedawanego firmom. Należące do Grupy Orlen PGNiG OD właśnie ogłosiło ceny gazu w cenniku dla biznesu na czerwiec, podkreślając, że spada ona poniżej 300 zł/MWh. Dokładnie ma wynosić 293,43 zł/MWh. Tymczasem na TGE gaz w czerwcowym kontrakcie BASE można kupić za 197 zł/MWh, czyli o 1/3 taniej. Podobnie jest w przypadku ceny na maj. Państwowy multienergetyczny potentat oferuje towar za 301 zł/MWh, a na giełdzie jest on po 196 zł/MWh. Jeśli unijna platforma pozwoli kupić taniej niż od dominującego koncernu, to może się okazać ciekawą alternatywą dla tych, którzy nie mają głowy do handlu na giełdzie i spełniania wymagań rynku giełdowego.
Litwa testuje elektryczną izolację
Litewski operator przesyłowy Litgrid przeprowadził udany test działania systemu elektroenergetycznego w izolowanym trybie wyspowym. Wszystkie połączenia z Obwodem Kaliningradzkim, Łotwą i Białorusią, działające w poradzieckim systemie IPS/UPS zostały odcięte na 10 godzin, litewski system był w tym czasie bilansowany przez Litgrid za pomocą własnych źródeł wytwórczych oraz z wykorzystaniem stałoprądowych połączeń kablowych z Polską i Szwecją.
Test był jedną z najważniejszych prób przed planowaną synchronizacją krajów bałtyckich z CEN i ostatecznym odcięciem się od poradzieckiego systemu IPS/UPS, co jest planowane najpóźniej na koniec 2025 roku.
Litwini próbowali przekonać Łotyszy i Estończyków, aby przeprowadzić test wspólnie, ale operatorzy z tych krajów podobno stwierdzili, że nie są jeszcze technicznie przygotowani.
Zarząd przymusowy na aktywach Fortuma i Unipera w Rosji
Na mocy dekretu Władimira Putina władze Rosji nałożyły tymczasowy zarząd na rosyjskie aktywa Fortum i Unipera. Jednocześnie Kreml zagroził, że może położyć rękę na aktywach innych europejskich firm.
Co ciekawe, Fortum jest firmą kontrolowaną przez rząd Finlandii, a Uniper dopiero co został w Niemczech znacjonalizowany, Rosjanie sięgnęli więc po majątek de facto innych państw.
Uniper posiada prawie 84% udziałów w rosyjskiej spółce Unipro, która w Rosji ma 5 elektrowni o mocy rzędu 11 GW. Z kolei rosyjski oddział Fortum ma w Rosji 7 elektrowni i elektrociepłowni, oraz portfel aktywów wiatrowych i fotowoltaicznych. Pod koniec 2022 roku wartość tych aktywów Fortum była wyceniana na 1,7 mld euro.
