Spis treści
Rozwój fotowoltaiki prosumenckiej w Polsce w ostatnich latach to fenomen na skalę światową. W ciągu czterech lat liczba mikroinstalacji przyłączonych do sieci elektroenergetycznej wzrosła z ok. 54 tys. do 1,2 mln. Do tego sukcesu przyczynił się korzystny system rozliczeń energii produkowanej przez prosumentów, dopłaty z programu Mój Prąd, spadek cen paneli fotowoltaicznych i rosnące ceny energii. Rodzime firmy zajmujące się fotowoltaiką powstawały niemal w każdej gminie, oferując nie tylko wykonanie instalacji, ale też zapewniały jej finansowanie.
Dofinansowanie do fotowoltaiki dla firm i rolników
W przypadku przedsiębiorców nie ma programu dofinansowania, który tak jak program Mój Prąd dla właścicieli domów jednorodzinnych, zapoczątkowałby boom w fotowoltaice. Przedsiębiorcy mogą natomiast liczyć na pożyczki.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej od kilku lat ma skierowany do przedsiębiorców program pożyczkowy Energia Plus, który wspiera inwestycje w efektywność energetyczną, ograniczenie emisji i zużycia surowców, w ramach którego mieszczą się też inwestycje w OZE. Od lutego tego roku ruszył nowy nabór wniosków z budżetem prawie 567 mln zł. Przedsiębiorcy mogą zaciągnąć pożyczkę wysokości od 0,5 mln zł do 500 mln zł, m.in. na inwestycje w nowe źródła ciepła i energii elektrycznej, w tym także na magazyny energii zintegrowane z nowym źródłem. Preferencyjne pożyczki mogą zostać umorzone do 10 proc.
Ponadto NFOŚiGW uruchomił program Przemysł energochłonny – OZE, finansowany z Funduszu Modernizacyjnego, w ramach którego na inwestycje w OZE i magazyny energii przedsiębiorstwa posiadające instalacje objęte systemem EU ETS mogą dostać pożyczki z opcją premii umorzeniowej do 30 proc. Pierwszy nabór wniosków, na który przeznaczono 50 mln zł, kończy się w kwietniu tego roku.
Czytaj także: Zielona energia przejmuje tereny przemysłowe
Z kolei producenci rolni mają program Energia dla Wsi, który jest kontynuacją dawnej Agroenergii, jednak od tego roku jest finansowany także z Funduszu Modernizacyjnego. Na instalację fotowoltaiczną od 50 kW do 1 MW producent rolny otrzyma do 25 mln zł pożyczki, w przypadku spółdzielni energetycznych moc instalacji może sięgnąć 10 MW.
Droższy kapitał, za wysoka cena
Z reguły przedsiębiorcy chcą sami inwestować we własne źródło energii, jednak nie zawsze mogą przeznaczyć na to fundusze. Początkowa cena zakupu i wykonania instalacji fotowoltaicznej oraz całej infrastruktury jest podawana przez przedsiębiorców w Polsce na pierwszym miejscu jako przeszkoda do wykonania inwestycji.
– Leasingi czy kredyty są popularnymi formami finansowania wielu inwestycji w firmie. Jeżeli firma się rozwija, inwestuje w technologię, rozbudowę infrastruktury, często jest zadłużona, a przy stosowaniu przez banki wyśrubowanych scoringów oceny zdolności kredytowej wypada negatywnie – zauważa Żaneta Koźmińska, dyrektor zarządzająca Revolt Energy.
Monitoring Narodowego Banku Polskiego potwierdza, że banki w IV kwartale 2022 r. zaostrzyły kryteria udzielania kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), ale nie zmieniły polityki kredytowej wobec dużych przedsiębiorstw.
Nadal jest popyt na kredyty krótkoterminowe dla dużych przedsiębiorstw, natomiast popyt na kredyty inwestycyjne znacznie się zmniejszył, zarówno w przypadku dużych, jak i małych i średnich firm. Chodzi między innymi o wysoki koszt inwestycji.
„Najważniejszym celem w średniookresowych planach firm jest poprawa bezpieczeństwa energetycznego i podniesienie efektywności energetycznej (90% firm uwzględnia ten kierunek w planach rozwojowych, z czego dla 46% firm jest to bardzo ważny cel rozwoju) oraz zmniejszenie jednostkowych kosztów produkcji (odpowiednio 87% i 45% firm)” – podaje w styczniowej publikacji „Szybki monitoring NBP. Analiza sytuacji sektora przedsiębiorstw”.
– Często firmy podchodzą etapowo do transformacji energetycznej, dzieląc inwestycje na kilka etapów. Powodów takiego działania jest wiele, m.in. brak funduszy, odpowiednich osób, które mogą przeprowadzić wdrożenie, chęć sprawdzenia dostawcy systemów – mówi dyrektor zarządzająca Revolt Energy.
Apetyt na słońce większy niż powierzchnia dachu
Zainteresowanie fotowoltaiką wzrosło nie tylko wśród dużych graczy, ale i wśród mniejszych podmiotów, które inwestują w instalację o mocach ok. 50 kW. Wśród większych firm, których roczne zapotrzebowanie jest o wiele większe, mówi się o instalacjach o mocy kilku megawatów. Kolejną barierą, oprócz finansów, jest brak tu jednak wystarczającej powierzchni, albo nieodpowiednie usytuowanie zakładów czy biur. Przedsiębiorstwa energochłonne, które potrzebują dużych farm słonecznych, często nie dysponują miejscem pod ich budowę lub posiadają grunty w innej lokalizacji.
Popularna staje się w Polsce usługa „PV as a service”, czyli spłata inwestycji w ratach, na okres zwykle od 5 do 15 lat. – Dzięki takiemu rozwiązaniu można prowadzić kilka inwestycji, z różnych obszarów, jednocześnie – wyjaśnia Żaneta Koźmińska. Jak wyjaśnia, wystarczy, że firma posiada swój grunt na terenie Polski i bez konieczności sięgania po wsparcie z banku, bez obciążania zdolności kredytowej, może przeprowadzić inwestycje. Jest też jednak ważne kryterium – dolna granica inwestycji. Jak wyjaśnia dyrektor zarządzająca Revolt Energy, firma może sfinansować instalacje o wartości minimum 100 tys. euro. Jeżeli chodzi o górną granicę wartości projektu, to jej nie ma.
Im drożej, tym dla fotowoltaiki lepiej
Inwestując w fotowoltaikę „w abonamencie” przedsiębiorcy dostają wyliczenia, jak będą przedstawiały się ich rachunki. Idea jest podobna, jak w modelach ESCO – z oszczędności na rachunkach za energię przedsiębiorca spłaca raty za instalację.
– Różnice wynikają z głównie z podejścia do wysokości abonamentu. Przy PVaaS wartość abonamentu jest dowolna, wynikająca z kosztów inwestycji i okresu świadczenia usługi. W przypadku ESCO wysokość abonamentu powinna być niższa niż oszczędności, a więc odnosimy się do bieżących kosztów i tak dobieramy parametry, żeby klient odczuwał oszczędności już od początku użytkowania instalacji. Ponadto usługę ESCO można zastosować do wielu innych technologii, np. oświetlenia, a jej odpowiednikiem będzie Lighting as a service – mówi Bartosz Radkowiak CEO Escolight.
W trakcie trwania umowy cena za MWh energii elektrycznej to 800 zł – podaje Revolt Energy. Tymczasem obecnie regulowana cena energii elektrycznej dla małych i średnich przedsiębiorstw, podmiotów użyteczności publicznej i samorządów wynosi 785 zł/MWh.
– Średnia cena MWh dla instalacji o żywotności 25 lat jest niższa niż ceny regulowane. Poza tym cena regulowana nie będzie regulowana wiecznie i należy liczyć się z tym, że w przyszłości energia będzie dużo droższa – uważa Bartosz Radkowiak.
Farma, po wygaśnięciu umowy, może za symboliczną „złotówkę” przejść na własność klienta. Instalacja nadal pracuje i generuje zysk. Przy założeniu pracy 25 lat cena za energię już wynosi średnio 300 zł/MWh – podaje Revolt Energy.
Czekać czy nie czekać na dofinansowanie do fotowoltaiki?
Czy przedsiębiorcy mogą liczyć, że wkrótce ruszą nowe unijne programy pomocowe i skorzystają z dofinansowania do fotowoltaiki? W najbliższych miesiącach mają ruszyć między innymi programu regionalne. Zwłaszcza małe i średnie firmy będą mogły liczyć na pożyczki w celu poprawy efektywności energetycznej, w tym instalacji OZE – tak przewiduje na przykład program operacyjny dla województwa opolskiego. A to nie koniec.
Czytaj także: Kiedy Polska dostanie unijne fundusze dla energetyki?
Warto przypomnieć, że nadal Polska nie może korzystać z Krajowego Planu Odbudowy, ale już ogłaszane są pierwsze nabory wniosków. Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło nabór wniosków dotyczących instalacji OZE realizowanych przez społeczności energetyczne. Nie podało jednak jeszcze szczegółów, jakie konkretnie projekty będą wspierane. W tym roku, jak dotąd, nie przewidziano w programie FEnIKS – Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko naborów dla przedsiębiorców. To się może zmienić pod koniec roku.
W przypadku funduszy unijnych, państwa członkowskie muszą przy wdrażaniu programów polityki spójności spełniać tzw. horyzontalne i tematyczne warunki podstawowe. Jednym z nich jest wymóg zgodności z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej. Polski rząd ocenia, że spełnia ten warunek, ale Komisja miała inne zdanie, a to oznacza, że nie może zwrócić wydatków związanych z częściami danego programu, dopóki warunki nie zostaną spełnione.
