Spis treści
Fundusz Innowacyjny to jeden z największych programów finansowania technologii niskoemisyjnych. Dochody funduszu pochodzą z unijnego systemu handlu emisjami (ETS) i do 2030 r. mają wynieść co najmniej 38 mld euro. Pieniądze są dzielone przez dwie ścieżki: na projekty małe, o wartości 2,5-7,5 mln euro, oraz duże – powyżej 7,5 mln euro.
Wsparcie przyznaje bezpośrednio Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA). Natomiast Europejski Bank Inwestycyjny zapewnia pomoc techniczną tym projektom, które nie są jeszcze gotowe do pełnego wdrożenia. Zgłaszane są projekty realizowane przez wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej, jak również Islandii i Norwegii.
Fundusz Innowacyjny wesprze 17 projektów
W tym tygodniu Komisja Europejska poinformowała o rozstrzygnięciu drugiego naboru przewidzianego dla projektów małej skali. Wybrano 17 zadań, które mogą liczyć na łączne dofinansowanie wysokości ponad 62 mln euro.
– Udzielone dotacje pomogą wprowadzić na rynek przełomowe technologie w sektorach energochłonnych, jak również w sektorach energii ze źródeł odnawialnych, wodoru i magazynowania energii. Przyspieszy to przejście na czystą energię i dekarbonizację w Europie w wielu różnych sektorach przemysłu i wielu państwach – wskazała KE.
Wybrane projekty są zlokalizowane w jedenastu państwach członkowskich UE. Są to: Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Polska i Włochy oraz – po raz pierwszy – Cypr, Czechy, Litwa i Słowenia.
Komisja podkreśliła, że projekty były oceniane przez niezależnych ekspertów pod kątem ich zdolności do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z technologiami opartymi na paliwach kopalnych oraz do wprowadzenia innowacji znacznie wykraczających poza najnowocześniejsze technologie.
Badano również, czy projekty te są wystarczająco dojrzałe, by można je wprowadzić w życie. Inne kryteria, którymi kierowano się przy wyborze, to m.in. potencjał projektów pod względem zwiększania skali, a także ich opłacalność.
Wodorowy Lotos
Zwycięski projekt Lotosu to Green H2, który przewiduje budowę modułowej i skalowalnej zintegrowanej instalacji do produkcji wodoru, zasilanej energią odnawialną i systemem odzysku ciepła.
Instalacja będzie składać się z elektrolizera o mocy 1 MW wraz z instalacjami pomocniczymi, elektrowni fotowoltaicznej o mocy 1 MW, systemu zarządzania energią oraz systemu odzysku ciepła odpadowego. Instalacja będzie zlokalizowana przy rafinerii w Gdańsku i ma produkować ok. 140 ton wodoru rocznie.
– Projekt posiada znaczny potencjał innowacyjny w zakresie niektórych aspektów jego realizacji, w tym produkcji zielonego wodoru dla rafinerii, wykorzystania produktu odpadowego (ciepła), optymalizacji kosztów energii oraz poprawy efektywności energetycznej instalacji. GreenH2 pozwoli uniknąć około 9375 ton ekwiwalentu CO2 w ciągu pierwszych 10 lat eksploatacji – wskazano w opisie zadania.
Lotos projekt Green H2 ogłosił w grudniu 2020 r. Jak wówczas zapowiedziano, docelowo ma on doprowadzić do powstania wielkoskalowej instalacji, złożonej z elektrolizerów, magazynów wodoru i ogniw paliwowych lub ewentualnie turbin wodorowych, zarządzanych przez innowacyjne oprogramowanie.
Całość ma produkować zeroemisyjny wodór na potrzeby rafinerii i jednocześnie wpierać polski system elektroenergetyczny na zasadzie elektrowni szczytowo-pompowej. Według pierwotnych założeń wskazano, że do 2025 r. powstanie instalacja elektrolizerów o mocy 100 MW, a do 2030 r. ma to być 1 GW.
Zobacz też: Rusza wyścig po elektrolizery
Projekt Lotosu to trzecie przedsięwzięcie wsparte przez Fundusz Innowacyjny w zakresie projektów małej skali. W pierwszym naborze takie wsparcie otrzymał ZE PAK na budowę pilotażowej instalacji do produkcji zielonego wodoru o mocy 5 MW, a także Northvolt na polsko-szwedzki projekt systemu magazynowania energii na bazie baterii litowo-jonowych.
Wodór, materiały budowlane, OZE i magazyny energii
Wśród 17 wybranych projektów ramach rozstrzygniętego naboru znalazły się jeszcze cztery inne dotyczące wodoru i paliw. We Francji wsparcie otrzyma pchacz (statek) napędzany wodorem na potrzeby transportu rzecznego ładunków masowych w regionie metropolitalnym Paryża.
W Czechach, dzięki połączeniu energii fotowoltaicznej i biomasy, będzie produkowany wodór w celu zaopatrywania lokalnych operatorów autobusów, pociągów i samochodów ciężarowych. Natomiast na Cyprze będzie produkowany zielony wodór na potrzeby transportu. W Holandii wykorzystana zostanie technologia do produkcji surowego oleju cukrowego z odpadów leśnych i rolniczych, używanego jako paliwo w silnikach statków.
Sześć projektów dotyczy materiałów budowlanych i szkła. W Belgii wykorzystane zostaną odpady z produkcji stali, które – po związaniu w nich CO2 – zostaną użyte jako materiał do budowy budynków bez użycia cementu.
W Słowenii powstanie regeneracyjny piec szklarski, który zmniejszy zużycie gazu ziemnego dzięki częściowej elektryfikacji procesu topienia. Natomiast w Holandii będzie to piec hybrydowy do produkcji wełny szklanej w Holandii.
Ponadto dwa projekty we Włoszech mają przyczynić się do ograniczenia emisji CO2 dzięki hybrydowemu wykorzystaniu energii elektrycznej i gazu w piecu topielnym oraz dzięki odzyskowi ciepła w procesie produkcji. Z kolei do obniżenia emisji w hiszpańskiej cementowni posłuży produkowany z odpadów gaz syntezowy, który zastąpi część paliw kopalnych wykorzystywanych do produkcji cementu.
Wśród zadań dotyczących energii odnawialnej znalazły się cztery projekty. We Francji obejmuje on konstrukcję fotowoltaiczną nadającą się do wykorzystania w procesach produkcji rolnej. W Hiszpanii wykorzystana zostanie autonomiczna technologia żagla skrzydłowego do zmniejszenia zużycia paliwa w transporcie morskim. W Finlandii zastosowany zostanie geotermalny system ogrzewania i chłodzenia w kompleksie budynków.
Pośród innych technologii znalazł się jeszcze projekt układu kompresyjnej pompy ciepła, opartej o odzysk ciepła w energochłonnych sektorach przemysłu w Hiszpanii oraz technologia chłodzenia akumulatorów dla pojazdów elektrycznych, której projekt będzie realizowany jednocześnie w Czechach, Francji i Hiszpanii.
Ostatnie zadanie będzie realizowane na Litwie i obejmuje system fotowoltaiczny z magazynowaniem energii, który umożliwi komercyjnym i przemysłowym odbiorcom zaspokojenie 100 proc. ich potrzeb dzięki produkowanej lokalnie energii elektrycznej.
Z bardziej obszernym opisem wszystkich projektów można zapoznać się na stronach Komisji Europejskiej.
Projekty wieloskalowe – trwa trzeci nabór
Jak przekazała KE, teraz rozpocznie się proces przygotowania indywidualnych umów o udzielenie dotacji z CINEA. Umowy te powinny zostać sfinalizowane w drugim kwartale 2023 r., co umożliwi Komisji przyjęcie odpowiedniej decyzji o udzieleniu dotacji i rozpoczęcie wypłacania dotacji.
Ponadto część projektów, które są obiecujące, ale nie są jeszcze wystarczająco dojrzałe, aby uzyskać dotację, zostanie wstępnie wybranych do wsparcia w zakresie opracowywania projektów, którego udzieli Europejski Bank Inwestycyjny. Lista tych projektów zostanie ogłoszona również w drugim kwartale 2023 r.
KE przypomniała też, że na początku listopada 2022 r. ogłoszono trzeci nabór wniosków o wsparcie przez Fundusz Innowacyjny projektów wielkoskalowych. Budżet tego naboru opiewa na 3 mld euro, a termin składania wniosków mija 16 marca 2023 r.
Jak pisaliśmy na łamach portalu WysokieNapiecie.pl w lipcu, w drugi nabór dla projektów wielkoskalowych okazał się szczęśliwy dla inwestycji w Polsce. Wśród przedsięwzięć wybranych do przyznania dotacji znalazły się instalacja wychwytu CO2 (CCS) dla Lafarge w Cementowni Kujawy i produkcja komponentów do baterii koncernu Northvolt w Gdańsku i Tczewie.
Zobacz więcej: Fundusz Innowacyjny wesprze w Polsce CCS i produkcję baterii
