Pakiet Zimowy zbyt radykalny? Jest propozycja dalszego zaostrzenia przepisów

Obowiązkowy dla całej UE udział OZE na poziomie 45 proc. w 2030 r. czy zwiększenie efektywności energetycznej do 40 proc. to tylko początek listy radykalnych propozycji znajdujących się w dokumencie, którym w przyszłym tygodniu zajmie się kierowana przez Jerzego Buzka komisja przemysłu, badań naukowych i energii (ITRE) Parlamentu Europejskiego. WysokieNapiecie.pl dotarło do wszystkich zmian postulowanych przez posłów sprawozdawców.

Rozporządzenie o zarządzaniu unią energetyczną (Governance) jest centralnym elementem Pakietu Zimowego, który Komisja Europejska zaproponowała w listopadzie 2016 r. Plany KE, jakkolwiek bardzo szeroko zakrojone, w zakresie głównych celów klimatycznych były znane już wcześniej:

• ograniczenie o co najmniej 40 proc. emisji gazów cieplarnianych (w stosunku do poziomu z 1990 r.),
• zapewnienie co najmniej 27-procentowego udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitej produkcji UE,
• zwiększenie o co najmniej 30 proc. efektywności energetycznej.

Jednak na etapie prac w Parlamencie Europejskim, a dokładnie w projekcie raportu w sprawie projektu rozporzązenia, do którego dotarło WysokieNapiecie.pl, posłowie sprawozdawcy – jak się składa – należący do Grupy Zielonych w PE, chcą znacznego zaostrzenia tych parametrów.

Co zmienia się w stosunku do pierwotnej propozycji rozporządzenia?

• cel OZE na 2030 r. zwiększono z 27 do 45%; ma być wiążący dla krajów członkowskich na poziomie wyznaczonym w ich planach,
• wskaźnik wzrostu efektywności energetycznej zwiększono z 30 do 40% (i również ma być wiążący na poziomie zawartym w krajowych planach),
• przygotowanie do energetyki zeroemisyjnej netto i opartej w 100% na OZE w 2050 r.,
• ustanowienie pięciu makroregionów, które będą beneficjentami platformy finansowej (funduszu inwestującego w OZE, który będzie dysponował pieniędzmi z kar płaconych przez państwa niespełniające po 2021 r. założeń przedstawionych w ich planach energetyczno-klimatycznych).
• wygaszanie mechanizmów rynku mocy,
• nałożenie na kraje członkowskie zobowiązania do postępów w zakresie odchodzenia od paliw kopalnych.

Projekt rozporządzenia ustanawia obowiązek przedstawienia zintegrowanych planów krajowych w zakresie energii i klimatu. Mają one zawierać wiążące cele na poziomie krajowym zmierzające do dekarbonizacji i wzrostu efektywności. Dotychczas cele wiążące miały być tylko na poziomie unijnym, a państwa członkowskie miały „przyczyniać się” do ich spełnienia. Komisja będzie mieć prawo do wydawania rekomendacji co do celów zawartych zarówno w projektach planów, jak i później przy ich realizacji. W tym celu Komisja ma regularnie oceniać spełnianie celów przez państwa w oparciu o trajektorie ich spełnienia wyznaczone dla każdego roku począwszy od 2021 roku. W przypadku, gdy Komisja dojdzie do wniosku, że dane państwo czyni niewystarczające postępy, będzie miała prawo wydać mu wiążące rekomendacje.

Plany mają być konstruowane przy założeniu, że najpóźniej do 2050 roku dojdzie do całkowitej dekarbonizacji, czyli wycofane zostaną z użycia paliwa kopalne, produkcja energii z OZE osiągnie 100%, a gospodarka stanie się bezemisyjna netto.

Cele polityki energetycznej i klimatycznej mają być realizowane przy pomocy makroregionalnych porozumień między państwami, które będą koordynować działania w zakresie rozwoju sieci i OZE oraz wzrostu efektywności przy wsparciu ze źródeł unijnych. Propozycje takich porozumień zawarto w nowym załączniku do rozporządzenia. Polska znalazła się w dwóch z nich (tzw. bałtyckim i centralno/południowo-wschodnim).

Jak odnosić się do tego raportu? Po pierwsze – reprezentowana przez obu sprawozdawców, Michèle Rivasiego i Claude’a Turmesa Grupa Zielonych nie jest reprezentatywna dla całej komisji ITRE i zapewne już na poziomie jej posiedzenia można spodziewać się ostrej dyskusji, a przyjęcie ich przez cały PE wydaje się wręcz nierealne.

Polska postuluje złagodzenie szeregu propozycji Pakietu Zimowego, ale tym razem na zaostrzenie jego parametrów prawdopodobnie nie zgodzą się kraje takie jak Francja, a nawet Niemcy. Dlaczego? Francuzi sceptycznie odnoszą się do planów silnego zwiększania udziału OZE w miksie energetycznym (bo mają bezemisyjną energetykę jądrową). Udział zielonej energii na poziomie 45% już w 2030 r. może być zbyt ambitny nawet dla realizujących Energiewende Niemiec.

Na uwagę zwraca też przebijające się w wielu propozycjach zmian bezpośrednie nawiązywanie do Porozumienia paryskiego i polityki klimatycznej jako takiej. Takie podejście sprowadza w wielu aspektach politykę energetyczną do roli tylko narzędzia polityki klimatycznej, co wydaje się być przesadą w kontekście konieczności zapewnienia przez politykę energetyczną bezpieczeństwa dostaw energii po konkurencyjnych cenach. Tak wysoko ustawione cele OZE oraz zakreślony cel 100% udziału OZE i bezemisyjnej netto gospodarki na rok 2050 budzą też wątpliwości co do zgodności z traktatową wolnością państw członkowskich w zakresie decydowania o swoim miksie energetycznym.

Projekt raportu przygotowany przez sprawozdawców będzie stanowił punkt wyjścia do dyskusji nad zmianami w projekcie rozporządzenia w PE. Jednak ostateczny kształt rozporządzenia Energy Union Governance, tak jak wszystkich innych unijnych regulacji zawartych w Pakiecie Zimowym, będzie wypracowywany na zasadzie kompromisu. Propozycję posłów sprawozdawców z Grupy Zielonych trudno zaś uznać za kompromisową. A w każdych negocjacjach zawieszenie poprzeczki zbyt wysoko na samym początku tylko utrudnia osiągnięcie sukcesu, zamiast go ułatwiać. Można przy tym spaść z bardzo wysoka.