Spis treści
Transmisja debaty on-line będzie dostępna od godz. 10:00
Tezy i wprowadzenie przygotowane przez organizatorów:
Zagrożenie interesów przyszłych pokoleń jest skutkiem prowadzonej od dziesiątków lat marnotrawnej i niezrównoważonej gospodarki, określanej mianem linearnej. Podejście „pobierz ze środowiska – zużyj – wyrzuć” opierało się na łatwo dostępnych w dużej ilości zasobach – i nadal jeszcze na tym się opiera, choć dostęp do zasobów staje się coraz bardziej ograniczony. Jest ono nie do utrzymania na dłuższą metę.
Synergia procesów demograficznych (wzrost liczby ludności) z procesami społecznymi (gwałtowny przyrost klasy średniej we wschodzących gospodarkach), ekonomicznymi (wyczerpywanie się zasobów nieodnawialnych) czy ekologicznymi (granice odnawialności zasobów odnawialnych czy też utrata lub ograniczanie usług ekosystemów) stwarzają bariery rozwoju gospodarczego. Coraz trudniej zapewniać ludziom godziwe warunki do życia oraz utrzymywać środowisko przyrodnicze w równowadze i dobrej kondycji. W produkcji priorytetem stało się dążenie do jak najtańszego wytwarzania (niskiej ceny), kosztem jakości i trwałości (skrócenie cyklu życia produktu). Jednocześnie warto odnotować stosowane w celu napędzania konsumpcji zaprogramowane postarzanie produktów.
Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ), zgodnie z koncepcją przyjętą przez Komisję Europejską, polega na utrzymywaniu wartości produktów i zasobów w gospodarce najdłużej, jak to jest możliwe, i ograniczenia odpadów do minimum (odpady resztkowe), czyli:
- Nie marnujemy zasobów – surowców, ale lepiej je wykorzystujemy.
- Zapewniamy drugie życie produktów.
- Nie musimy posiadać wszystkiego, ale możemy dzielić się z innymi – potrzebujemy usługi, a nie produktu.
Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym wymaga zasadniczej zmiany myślenia o biznesie i tradycyjnego jego pojmowania biznesu – i ukierunkowania na biznes innowacyjny. Proponuje się i wprowadza nowe modele biznesowe polegające na dostarczaniu satysfakcji dla klienta a nie produktu czy usługi oraz działania w kierunku „zamykania obiegu”.
Tezy do dyskusji
- Ilość zasobów używanych przez ludzkość na Ziemi jest szybko rosnąca i przekracza zdolności do ich odtwarzania. Tzw. dzień przestrzelenia czyli przekroczenia granicy zdolności do odtwarzania się zasobów w roku 1970 wypadał 23 grudnia, w roku 2017 w dniu 2 sierpnia a przewiduje się, że w 2030 roku będzie to koniec czerwca. Rodzi się pytanie czy postęp technologiczny, który obserwujemy będzie na tyle wystarczający w poprawie produktywności zasobów, że w roku 2050 kiedy Ziemię będzie zamieszkiwać ok. 10 mld ludzi pozwoli na odtwarzanie się zasobów w takiej skali, że zapewni interes przyszłych pokoleń? Jeżeli nie to co należałoby robić?
- Eksploatacja zasobów to nie tylko potrzeba zapewnienie warunków do życia ale to także określone uwarunkowania kulturowe, polityczne czy geograficzne. Jednocześnie mechanizm rynkowy powoduje, że interes przyszłych pokoleń jak i koszty zewnętrzne nie są w istotnym stopniu brane pod uwagę. Jakie musiałby nastąpić zmiany aby współczesne i przyszłe pokolenia zaczęły wdrażać odpowiedzialną konsumpcję i gospodarkę umiaru?
- Aby dokonać tak daleko idącej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym niezbędni są liderzy zmiany. Kto miałby nim być, czy postępowe rządy, czy progresywny biznes czy świadome społeczeństwo obywatelskie a może w wielkie miasta borykające się na co dzień ze skutkami gospodarki linearnej?
- Unia Europejska a także Polska dokonały istotnego kroku w kierunku poprawy produktywności zasobów. Polityka UE idzie w kierunku zrównoważonej gospodarki tzn. budowanej na sekwencji postępowania, poczynając od projektowania, przez produkcję i konsumpcję, aż po gospodarowanie odpadami w taki sposób, aby stawały się one surowcami. Wybrano obszary priorytetowe, tzn. tworzywa sztuczne, odpady spożywcze, surowce krytyczne, odpady z budowy i rozbiórki oraz biomasa i bioprodukty. W projekcie polskiej mapy drogowej uznano za kluczowe zapobieganie powstawaniu odpadów, następnie przekazanie ich do ponownego użycia, recykling, inne formy odzysku, a dopiero w ostateczności unieszkodliwienie. Należy postawić pytanie czy koncentrowanie się na odpadach w całym cyklu ich powstawania jest wystarczające i nie przesłania innych aspektów budowania gospodarki o obiegu zamkniętym zwłaszcza związanych ze zmianą zachowani konsumpcyjnych społeczeństw?
