Ostatnie miesiące przyniosły wiele zmian na Towarowej Giełdzie Energii oraz w jej otoczeniu. W kraju rozmawiamy głównie o zwiększonym obowiązku sprzedaży energii elektrycznej przez rynek giełdowy przez grupy energetyczne i rosnących cenach energii w kontraktach na najbliższe lata.
Kolejne miesiące przyniosą jednak jeszcze jedną zmianę – kluczową z punktu widzenia rynku, ale niezbyt jeszcze szeroko dyskutowaną.. Zainteresowani rynkiem giełdowym energii wiedzą już pewnie, że wkrótce pojawią się w Polsce nowi gracze. Dotychczas TGE była jedynym operatorem giełdowego rynku energii w Polsce. Tymczasem na skutek zmian w unijnych regulacjach, już 2019 roku na rynku spot energii elektrycznej w Polsce funkcjonować będą nie jeden, a trzech NEMO – nominowanych operatorów rynku energii (z ang. Nominated Electricity Market Operators).
Powszechnie wiadomo, że status NEMO w Polsce zyskały dwie potężne europejskie giełdy EPEX Spot i NordPool. Już dzisiaj wśród osób związanych z branżą energetyczną trwają rozważania: czy to oznacza, że wprowadzając wysoki pułap obliga giełdowego, stworzyliśmy nowy, duży rynek, którym już wkrótce przyjdzie się podzielić z zagranicznymi graczami? (Odpowiadamy pokrótce – nie jest to takie proste, ale o tym za chwilę).
Czy jesteśmy gotowi na cały ten proces? Co w praktyce wejście na rynek zagranicznych NEMO oznacza dla krajowej energetyki i odbiorców? Z jakimi wyzwaniami przyjdzie się nam w Polsce zmierzyć i jakich regulacji wciąż nam brakuje? Jak wyglądają perspektywy rozwoju Towarowej Giełdy Energii? – odpowiedzi na te pytania powinny zostać w Polsce wypracowane jak najszybciej.
Dostarczając merytorycznego wkładu do tej dyskusji, postanowiliśmy przygotować raport „Wspólny rynek energii elektrycznej w Europie – miejsce Polski i rola Towarowej Giełdy Energii. Wyzwania dla polskiego rynku”.
Przygotowując go zauważyliśmy, że już na podstawie pobieżnej analizy przepisów widać, że mamy luki w krajowym prawodawstwie regulującym zasady działania zagranicznych NEMO w Polsce. A przecież już wkrótce otwiera się szersze pole gry: uczestnicy rynku spot w Polsce będą mogli zawierać transakcje na platformach giełdowych trzech konkurujących pomiędzy sobą NEMO równolegle. Naszym zdaniem, by przechodzenie do tego modelu przebiegało płynnie, z zapewnieniem sprawiedliwych zasad, konieczne jest uporządkowanie statusu prawnego wszystkich NEMO obecnych w Polsce. Tymczasem nie mamy przepisów zapewniających traktowanie wszystkich NEMO na równych zasadach. Brakuje przepisów dotyczących nadzoru nad nimi, by zapewnić bezpieczeństwo obrotu i uczciwą konkurencję.
Co to oznacza w praktyce? Między innymi to, że spośród wszystkich NEMO tylko TGE znajduje się pod szczególnym reżimem nadzoru, tzn. z jednej strony jest nadzorowana przez URE, z rygorem odebrania uprawnień. Z drugiej strony, jako podmiot aktywny na rynku instrumentów finansowych – podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Prawo nie przewiduje również sankcji za jakiekolwiek uchybienia NEMO w zakresie bezpieczeństwa obrotu na rynku spot, pozostawiając tę część rynku bez nadzoru państwa.
W raporcie omawiamy genezę idei, jaką jest budowa jednolitego rynku energii elektrycznej UE, inicjatywy podejmowane, by ten cel zrealizować oraz stopień zaangażowania Polski w działania. W dalszej części analizujemy, jakie zmiany może to przynieść dla krajowego rynku, szczególnie z punktu widzenia Towarowej Giełdy Energii. Przyglądamy się również pozycji TGE na tle unijnego rynku, wyzwaniom jakie przed nią stoją w związku z konkurencją o giełdowy rynek energii elektrycznej, która rozegra się w Polsce i na arenie UE w najbliższych latach. Przedstawiamy również rekomendację kluczowych zmian prawnych, które są niezbędne, by dostosować krajowy rynek do nadchodzących już w najbliższej przyszłości wyzwań. Stawiamy również pytanie o to, w jaki sposób socjalizować koszty ponoszone przez TGE w związku z uczestnictwem w projektach przybliżających Polskę do pełnego uczestnictwa w zintegrowanym rynku energii UE.
Zachęcamy do pobrania raportu w wersji PDF: „Wspólny rynek energii elektrycznej w Europie – miejsce Polski i rola Towarowej Giełdy Energii. Wyzwania dla polskiego rynku”
