Spis treści
Chodzi o program pn. „Magazyny energii elektrycznej i związana z nimi infrastruktura dla poprawy stabilności polskiej sieci elektroenergetycznej”.
Zielone światło na jego uruchomienie dało 7 marca opublikowanie w Dzienniku Ustaw rozporządzenia ministra klimatu i środowiska w sprawie szczegółowych warunków udzielania przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pomocy publicznej na inwestycje w magazynowanie energii elektrycznej i związaną z nimi infrastrukturę.
– Jesteśmy w trakcie zatwierdzania dokumentów konkursowych dla programu. Planowany termin rozpoczęcia konkursu podamy wkrótce – przekazało portalowi WysokieNapiecie.pl biuro prasowe NFOŚiGW.
Do podziału 4 mld zł do końca 2025 roku
Pierwotnie przeznaczone dla przedsiębiorstw wsparcie miało ruszyć jeszcze w 2024 r. Przynajmniej tak zapowiadał NFOŚiGW, gdy w lipcu ubiegłego roku ogłaszał konsultacje projektu programu. Zgodnie z założeniami budżet będzie wynosił 4 mld zł, z czego 3,6 mld zł będą stanowić dotacje, a resztę pożyczki.
Pomoc ma być udzielana wyłącznie w odniesieniu do nowo instalowanej mocy magazynu energii elektrycznej nie mniejszej niż 2 MW oraz nowo instalowanej pojemności magazynu energii elektrycznej nie mniejszej niż 4 MWh
Według założeń dzięki programowi mogą powstać magazyny energii o łącznej mocy 2500 MW oraz pojemności 5000 MWh. Umowy z beneficjentami mają być podpisywane do 31 grudnia 2025 r., a środki wydatkowane do 31 grudnia 2028 r.
Dofinansowanie w formie dotacji obejmie do 45 proc. całkowitych kosztów inwestycji. Intensywność pomocy będzie można zwiększyć o 20 pkt. proc. w przypadku pomocy na rzecz małego przedsiębiorstwa i o 10 pkt. proc. w przypadku średniego przedsiębiorstwa. Z kolei dofinansowanie w formie pożyczki będzie udzielane do 100 proc. kosztów kwalifikowanych.
W rozporządzeniu doprecyzowano, że „pomoc jest udzielana na inwestycje dotyczące budowy nowych niezależnych magazynów energii elektrycznej lub rozbudowy istniejących magazynów energii elektrycznej” wraz z m.in. dokumentacją przygotowawczą, zakupem gruntów, infrastrukturą towarzyszącą oraz budową przyłącza w części umożliwiającej wyprowadzenie mocy.
– Pomoc na budowę przyłącza jest udzielana pod warunkiem, że na dzień ukończenia inwestycji i rozpoczęcia jej eksploatacji przyłącze będzie własnością przedsiębiorcy, któremu jest udzielana pomoc – wskazano.
Pomoc może zostać udzielona pod warunkiem, że ukończenie inwestycji i rozpoczęcie jej eksploatacji nastąpi w ciągu 36 miesięcy od dnia udzielenia pomocy. W przypadku niedotrzymania terminu pomoc zostanie pomniejszona o 5 proc. za każdy miesiąc opóźnienia, gdy opóźnienie wynosi od 3 do 6 miesięcy, a następnie o 10 proc. za każdy kolejny miesiąc opóźnienia.
Zgodnie z programem dofinansowanie może zostać udzielone na projekty, które nie rozpoczęły się przed 9 marca 2023 r. Jeżeli dany projekt ma wygraną aukcję rynku mocy po tej dacie, to może ubiegać się o też dofinansowanie z NFOŚiGW. Jednak z uwagi na reguły dotyczące kumulacji pomocy publicznej potencjalne pozyskanie wsparcia inwestycyjnego z programu będzie skutkowało pomniejszeniem wynagrodzenia za wykonanie obowiązku mocowego.
Fundusz zasypany uwagami do programu
We wspomnianych wcześniej konsultacjach programu NFOŚiGW otrzymał przeszło 320 uwag – w tym ok. 30 już po wyznaczonym terminie zakończenia konsultacji. Większość propozycji – blisko 190 – zostało odrzuconych.
Wśród tych przyjętych dominowały przede wszystkim kwestie formalne, związane chociażby z kryteriami oceny wniosków. Wśród zaakceptowanych uwag znalazła się też wskazana przez wiele podmiotów potrzeba uwzględnienia w programie magazynów, które mają być przyłączone do sieci przesyłowej. W projekcie przedstawionym do konsultacji była wcześniej mowa tylko o magazynach „przyłączonych do sieci dystrybucyjnej na wszystkich poziomach napięcia”.
Natomiast wśród odrzucanych uwag częstym stosowanym przez NFOŚGW uzasadnieniem było to, że wskazywane propozycje nie są zgodne z decyzją notyfikującą pomoc publiczną, według której opracowano założenia programu. Wśród takich uwag były m.in. takie, które dotyczyły zwiększenia intensywności wsparcia, czy też wydłużenia okresu wydatkowania środków na dalszy termin niż do końca 2028 r.
Wiele było też odrzuconych sugestii odnośnie wielkości i pojemności magazynów. Przykładowo Bank Ochrony Środowiska wnioskował, aby pomocą objąć projekty o mocy nie mniejszej niż 0,9 MW oraz pojemności nie mniejszej niż 2 MWh, dzięki czemu dostęp do wsparcia będzie szerszy i obejmie również mniejsze przedsiębiorstwa.
– Zwiększenie dywersyfikacji lokalizacji magazynów energii spowoduje odciążenie sieci energetycznej średniego napięcia w większej ilości lokalizacji co wpłynie na zmniejszenie ilości lokalnych przeciążeń sieci energetycznej. Dodatkowo umożliwi wsparcie istniejących wytwórców energii z elektrowni fotowoltaicznych o mocy do 1 MWp i mniejszych elektrowni wiatrowych borykających się z coraz częściej pojawiającymi się ograniczeniami w sieci elektroenergetycznych średniego napięcia powodującymi wyłączenia pracy instalacji fotowoltaicznych i wiatrowych – tłumaczył BOŚ Bank.
Z kolei Columbus Energy dla odmiany proponował, aby wsparcie objęło przyłączone do sieci przesyłowej magazyny o mocy nie mniejszej niż 50 MW oraz pojemności nie mniejszej niż 200 MWh.
– Zasadne jest skierowanie przedmiotowego programu do projektów wielkoskalowych, przyłączanych na napięciu WN/NN do OSP (napięcie znamionowe 110 kV i wyższe), ponieważ projekty wielkoskalowe przyłączane do sieci przesyłowej zarządzanej przez PSE zapewniają skuteczne i realne wpływanie na zbilansowanie sieci mających kluczowe znaczenie w utrzymaniu zbilansowania energii i utrzymaniu parametrów jakości dostaw energii elektrycznej na poziomie całego kraju – uzasadniała spółka.
NFOŚiGW odrzucił też m.in. propozycję Eurowind Energy, która przewidywała wsparcie budowy magazynów w formule cable poolingu, w ramach instalacji hybrydowej lub innej formie umożliwiającej przyłączenie magazynu energii elektrycznej w jednym punkcie przyłączenia z instalacją OZE.
Swoje uwagi złożyła też m.in. Krajowa Izba Klastrów Energii. Wśród nich była np. odrzucona przez NFOŚiGW premia z tytułu wykorzystania magazynów energii do bilansowania tzw. społeczności energetycznych.
Budżet programu o 6 mld zł za mały?
Izba Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii chciała dopisania do programu „infrastruktury umożliwiającej magazynowanie energii elektrycznej w produkcie (produktowe magazyny energii elektrycznej) poprzez zwiększenie wykorzystania zdolności produkcyjnych w okresach zwiększonej podaży energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w KSE”, co również zostało odrzucone przez Fundusz.
Z kolei Enea zawnioskowała o zwiększenie budżetu programu do 10 mld zł lub zmniejszenie oczekiwanego wzrostu łącznej mocy magazynów energii do 1000 MW.
– Przyjmując założenia projektu programu, że w wyniku jego realizacji powstaną w Polsce magazyny energii o łącznej mocy 2500 MW, to przy zakładanym budżecie programu w wysokości 4 mld zł, wartość powstania 1 MW w technologii magazynu energii wynosi 1,6 mln zł, a więc jest rażąco niska w stosunku do obecnych cen rynkowych wynoszących od 4 do 5 mln zł za 1 MW w technologii magazynu energii – wskazała Enea.
– Budżet programu oszacowano biorąc pod uwagę również okres w jakim inwestycje powinny zostać wybudowane i rozliczone. Należy zwrócić uwagę, że budżet programu jest wartością dofinansowania inwestycji (wartością pomocy publicznej), nie kosztami netto/brutto – odpowiedział NFOŚiGW odrzucając tę uwagę.
Fundusz przyjął natomiast uwagi spółki Electrical Power Quality Systems, która w uwagach wskazała, że ze względu na „kolosalne znaczenie w przypadku bezpieczeństwa krajowej i europejskiej sieci dystrybucyjnych” falowniki powinny zostać wyprodukowane na terenie Unii Europejskiej. Podobnie z tego powodu systemy zarządzania pracą magazynów oraz związane z nimi oprogramowanie powinno być stworzone przez firmy z terenu UE. NFOŚiGW wskazał, że „w wyniku konsultacji społecznych uaktualniono certyfikację i zakres rzeczowy”.
Z kolei już w konsultacjach rozporządzenia Huawei wskazał, że „nie ma obecnie na rynku produktów, które byłyby oparte o lokalny kontent. W każdym magazynie energii są bowiem komponenty z Tajwanu, Chin, czy Indii”, a „wszelkie wykluczenia produktów w oparciu o kryteria nietechniczne mogą zostać wprowadzone jedynie w drodze ustawy, a nie rozporządzenia będącego aktem niższego rzędu”. Resort klimatu nie podzielił tych uwag i wskazał, że planowane przepisy są zgodne z notyfikowaną pomocą publiczną.
Czy NFOŚiGW dotacjami odciąży rynek mocy
Bateryjne magazyny energii to segment rynku energetycznego, który w ostatnich latach zaczyna skupiać największą uwagę inwestorów.
Widać to po lawinowo rosnącej ilości wydawanych warunków przyłączenia do sieci, a także po wynikach trzech ostatnich aukcji głównych rynku mocy. Zakontraktowano w nich kolejno 165 MW – w 2022 r., 1,7 GW – w 2023 r., a podczas aukcji w grudniu 2024 r. już ok. 2,5 GW.
Zobacz więcej: Rynek mocy 2024: fala magazynów energii i mała namiastka gazu
Z powodu wysokiej kontraktacji magazynów w dwóch ostatnich aukcjach na rynek mocy nie załapały się żadne nowe moce wytwórcze w dużych blokach gazowych.
W efekcie po ostatniej aukcji szybko przeprowadzono proces legislacyjny związany z wprowadzeniem aukcji dogrywkowych. Mają one pozwolić zakontraktować PSE dyspozycyjne jednostki wytwórcze, które po 2028 r. zastąpią zamykane bloki węglowe. Nowelizacja ustawy o rynku mocy, który wprowadza aukcje dogrywkowe, została 10 marca opublikowana w Dzienniku Ustaw.
Rynek mocy był dotychczas głównym źródłem finansowania wielkoskalowych magazynów energii. Program, który ma uruchomić NFOŚiGW, może zatem przekierować zainteresowanie części inwestorów z rynku mocy na to źródło wsparcia.
