Menu
Patronat honorowy Patronage
  1. Główna
  2. >
  3. Sieci
  4. >
  5. W Europie zaczynają straszyć zombie grids

W Europie zaczynają straszyć zombie grids

Już wkrótce czeka nas w Polsce dyskusja o tym, jak sfinansować utrzymanie systemu dystrybucji energii. Zanim w naszym kraju zaczną straszyć nierentowne sieci, czyli ...zombie grids.

osd

Już wkrótce czeka nas w Polsce dyskusja o tym, jak sfinansować utrzymanie systemu dystrybucji energii. Zanim w naszym kraju zaczną straszyć nierentowne sieci, czyli …zombie grids.

Mamy w Polsce ponad 830 tys. km linii energetycznych. Wystarczyłoby ich do tego, by dwudziestokrotnie opleść Ziemię wzdłuż równika. Sieci przesyłowe i dystrybucyjne, dzięki którym energia wytwarzana w elektrowniach trafia do fabryk, budynków publicznych, firm i gospodarstw domowych, są jednym z kluczowych elementów systemu energetycznego.

osdDziałający w Polsce dystrybutorzy systematycznie chwalą się rosnącymi wolumenami energii płynącej po ich sieciach (np. PGE, która w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2016 r. zwiększyła ilość dystrybuowanej energii o 3% w porównaniu z tym samym okresem rok wcześniej). Ale ten wzrost nie będzie trwał wiecznie. W branży coraz częściej słychać, że trzeba zacząć dyskusję o przyszłych wyzwaniach. Widać je już dzisiaj na bardziej rozwiniętych rynkach i z czasem pojawią się też w Polsce. O jaki problem chodzi? Sektor przesyłania i dystrybucji energii coraz mocniej atakują „zombie grids”.

Na czym polega to zjawisko? Wraz z rozwojem energetyki odnawialnej coraz więcej odbiorców wytwarza energię lokalnie na własne potrzeby. Prym wiedzie energetyka słoneczna, bo zamontowanie paneli na dachu jest wygodne i coraz tańsze nawet dla zwykłego odbiorcy. W Europie są regiony, gdzie źródła fotowoltaiczne pokrywają nawet 8% zapotrzebowania na energię (Włochy). Co więcej, tendencja jest stale rosnąca, ponieważ koszt instalacji paneli fotowoltaicznych spada, a wiele rządów systemowo wspiera rozwój OZE.

Gdzie kryją się zombie?

Koszty ponoszone przez operatorów sieci dystrybucyjnych to głównie koszty stałe. Opłaty dystrybucyjne są w około połowie naliczane w oparciu o wolumen energii dostarczonej do odbiorcy. Gospodarstwa domowe oraz firmy, które zainwestowały we własne instalacje energetyczne, produkują prąd na własne potrzeby i pobierają mniej energii z sieci. A koszty utrzymania sieci dystrybucyjnej spadają na pozostałych użytkowników. W praktyce może to oznaczać, że jedni odbiorcy subsydiują drugich – np. mieszkańcy bloków, którzy nie mogą zainstalować sobie paneli słonecznych, płacą wyższe rachunki, bo musza przejąć część kosztów dystrybucji wcześniej pokrywanych przez mieszkańców osiedli jednorodzinnych wyposażonych w instalacje fotowoltaiczne. Paradoksalnie koszt utrzymania sieci spada na tych mniej zamożnych uczestników systemu.

Co więcej – zombie rosną! Im więcej odbiorców przełącza się na własne instalacje, tym większe koszty spadają na barki tych, którzy kupują energię z sieci. Z czasem rosnące rachunki motywują kolejne gospodarstwa domowe do tego, żeby zainwestować w panele słoneczne. Tak nakręca się spirala, o czym pisaliśmy wcześniej np. tutaj: O losach energetyki przesądzą megatrendy, nie rząd. Ofiarami tej sytuacji padają ci, którzy od sieci odłączyć się nie mogą.

W skrajnym przypadku może dojść do sytuacji, że energia elektryczna z sieci będzie bardzo droga i stanie się dobrem luksusowym. Również firmy energetyczne obawiają się o swoją rentowność, a przecież muszą inwestować w niezawodność sieci i przyłączanie nowych źródeł energii. Dlatego w branży zaczyna się dyskusja o tym, żeby zmienić zasady naliczania taryf dystrybucyjnych (to zależy głównie od Urzędu Regulacji Energetyki, który zatwierdza wysokość stawek).

Gdzie widać dziś ten trend i jakie ma skutki?

W większości krajów Unii Europejskiej, ale przede wszystkim w Niemczech, Włoszech i Hiszpanii, gdzie energetyka słoneczna rozwija się najszybciej. Głównym sprzymierzeńcem Hiszpanów i Włochów jest klimat, a Niemców – polityka rządu, który od lat hojnie wspiera rozwój OZE. Pomagają też siły rynkowe, bo panele fotowoltaiczne z roku na rok są coraz tańsze – koszt energii z panelu fotowoltaicznego od 2010 do 2015 r. spadł o 60 proc. (wg metodyki LCOE – Levelised Cost of Electricity) i prognozuje się dalszy spadek w podobnej proporcji w ciągu kolejnych 10 lat.

W Stanach Zjednoczonych, którym przecież daleko do roli globalnego promotora zielonej energetyki, dominuje pragmatyczne podejście ekonomiczne – każdy stan może stawiać na takie źródła i ład regulacyjny, który uważa za najbardziej opłacalny i swoich decyzji nie musi konsultować ani z sąsiednimi stanami, ani z rządem federalnym. Takie podejście nie uchroniło jednak USA od problemu zombie grids. Najlepszym przykładem jest sytuacja Arizony, której nasłonecznienie jest zbliżone do Hiszpanii, i gdzie władze stanowe postanowiły postawić na rozwój energetyki słonecznej. Instalacje fotowoltaiczne rozwijały się w takim tempie, że operator sieci elektroenergetycznej, nie będąc w stanie utrzymać sieci dystrybucyjnej, zwrócił się do regulatora z prośbą o drastyczną zmianę rozliczania opłat za energię w godzinach szczytowych. Zaproponował, żeby nowe gospodarstwa domowe przechodzące na instalacje PV musiały płacić ponad 100 USD miesięcznie za korzystanie z sieci w godzinach szczytowych. Regulator tylko częściowo wyszedł na przeciw prośbom operatora, ale średni rachunek za energię wzrósł o ponad 50 USD.

Ten trend jest widoczny w strategiach wiodących koncernów energetycznych, które zmieniają postrzeganie biznesu dystrybucyjnego. Do niedawna, z racji charakteru regulacyjnego, był uważany za stabilny silnik tradycyjnej energetyki (bo w przeciwieństwie do wytwarzania i obrotu nie musi konkurować na zliberalizowanym rynku). Teraz widać, że wraz z rozwojem OZE ten silnik również zaczyna słabnąć.

Czy Polska jest w trendzie?

Zombie grids jeszcze nie wdarły się na nasze terytorium, ale to jest tylko kwestia czasu.

Polski przemysł ma najdroższą energię w całym regionie i obserwując rozwój wydarzeń wokół sektora węglowego, trzeba liczyć się z dalszymi wzrostami. A – jak wiemy – wysokie ceny skłaniają do innowacji. Sieci handlowe czy zakłady przemysłowe już teraz szukają tańszych źródeł energii – inwestują w turbiny wiatrowe, panele słoneczne czy nawet własne elektrownie na biomasę. Co więcej, z czasem będzie pojawiać się coraz więcej firm gotowych pomóc w sfinansowaniu instalacji OZE w zamian za to, że część oszczędności będzie potem przez lata trafiać do ich kieszeni.

Duże zakłady przemysłowe budują swoje własne źródła prądu, uniezależniając się w ten sposób od dostaw energii z sieci. W ten sposób zmniejsza się popyt na energię pobieraną z sieci. Panele słoneczne pojawią się też na dachach tysięcy polskich domów – i to szybciej, niż moglibyśmy się tego spodziewać (Większość elektrowni w Polsce produkuje prąd z… Nie, nie z węgla). Z jednej strony ceny nowych paneli spadają, a jednocześnie Polacy mają coraz szerszy dostęp do używanych paneli fotowoltaicznych z Europy Zachodniej. W krótkim okresie najskuteczniejszym motywatorem będzie zmiana regulacji, stwarzająca warunki do opłacalnych inwestycji w instalacje prosumenckie. W długim okresie o opłacalności PV zdecyduje spadek cen paneli i wzrost cen energii, którego trudno będzie uniknąć zważywszy na skalę realizowanych inwestycji energetycznych, takich jak rynek mocy czy wsparcie dla sektora górniczego.

Zombie grids trafią u nas na podatny grunt również dlatego, że stan sieci nie plasuje nas w gronie europejskich liderów. Wręcz przeciwnie – pod względem awaryjności (wg wskaźnika SAIDI) jesteśmy na trzecim miejscu od końca rankingu (tylko na Łotwie i w Estonii sieć przesyłowa jest w gorszej kondycji). Jeżeli dochodzi do przerw w dostawach prądu, naprawa zajmuje średnio 10-krotnie więcej czasu niż w Niemczech. Nie pomaga wiek oraz struktura sieci, który oparta jest głównie o linie napowietrzne.

System wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce niemal zupełnie się załamał. Rząd nie zamierza go jednak naprawiać. Przekonuje, że tak będzie lepiej dla odbiorców energii. Czy rzeczywiście? WysokieNapiecie.pl analizuje przyczyny i skutki nadpodaży tzw. zielonych certyfikatów oraz perspektywy dla tego „rynku” do 2020 roku.

oze zc popyt podaz
Zielone technologie rozwijają:

Skarga funduszu Arca Capital do Komisji Europejskiej na pomoc publiczną dla śląskiego górnictwa może poważnie wpłynąć na losy postępowania w Brukseli i bardzo skomplikować pozycję polskiego rządu.

wegielczechyimport

W najbliższych miesiącach Komisja Europejska powinna zaprezentować wyniki badań nad modelami synchronizacji systemów energetycznych krajów bałtyckich z resztą UE. Połączenia ze Szwecją, Finlandią i Polską oraz wolny rynek energii sprawiły, że uzależnienie od dostaw z Rosji i Białorusi w dużej mierze nie jest już dzisiaj największym problemem. Sytuacja jest bardziej skomplikowana jeśli chodzi o wzajemne zależności infrastrukturalne. 

sieci synchronizacja lt lv et
Rynek energii rozwija: